SİGORTALILARIN BİLDİRİM ŞEKLİ VE SÜRESİ

I- GİRİŞ

5510 sayılı Yasa’da; hizmet akdine tabi çalışanlar aynı Kanunun 4. maddenin birinci fıkranın (a) bendi kapsamında, kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar Kanunun 4. maddenin birinci fıkranın (b) bendi kapsamında ve kamu idarelerinde çalışanlar ise Kanunun 4. maddenin birinci fıkranın (c) bendi kapsamında sigortalı sayılmışlardır. Bu yazımızda ise, Kanunun 4. maddenin birinci fıkranın (a), (b) ve (c) bentleri kapsamındaki sigortalıların bildirim şekli ve süresi üzerinden durulacaktır.

II- SİGORTALININ BİLDİRİM SÜRELERİ VE BİLDİRİMİ YAPACAKLAR

Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentlerine tabi olanlar için Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği (SSİY) ekinde belirtilen sigortalı işe giriş bildirgelerinin Kurumca belirlenen şekle uygun olarak verilmesi zorunlu olup, bu hususlar aşağıda belirtilmiştir.

A- KANUNUN 4. MADDESİNİN BİRİNCİ FIKRASININ (a) BENDİ KAPSAMINDA SİGORTALI SAYILANLAR İÇİN SİGORTALI BİLDİRİM SÜRESİ

1- Sigortalıların Bildirim Süresi

İşverenler;

a) Tescilli işyerinden Kanunun 4. maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılan kişileri çalışmaya başladıkları tarihten önce,

b) İnşaat işyerlerinde işe başlatılacak sigortalılar için en geç çalışmaya başlatıldığı gün,

c) Balıkçılık işyerlerinde işe başlatılacak sigortalılar için en geç çalışmaya başlatıldığı gün,

d) İnşaat işyerlerinde işe başlatılacak sigortalılar için en geç çalışmaya başlatıldığı gün,

e) Kuruma ilk defa işyeri bildirgesi verilecek işyerlerinde; ilk defa sigortalı çalıştırmaya başlanılan tarihten itibaren bir ay içinde çalışmaya başlayan sigortalılar için, çalışmaya başladıkları tarihten itibaren en geç söz konusu bir aylık sürenin dolduğu tarihe kadar,

f) Yabancı ülkelere sefer yapan ulaştırma araçlarına sefer esnasında alınarak çalıştırılanlar, çalışmaya başladıkları tarihten itibaren en geç söz konusu bir aylık sürenin dolduğu tarihe kadar,

g) Yabancı ülkelere sefer yapan ulaştırma araçları sefere başlamadan önce yurtiçinde alacağı işçileri ise işe başlamadan önce,

h) Kamu idarelerince yurt dışı görevde çalışmak üzere işe alınanların çalışmaya başladıkları tarihten itibaren bir ay içinde,

i) Kamu idarelerince istihdam edilen 08.09.1999 tarih 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununa göre işsizlik sigortasına tabi olmayan sözleşmeli personel çalışmaya başladıkları tarihten itibaren bir ay içinde,

j) Hizmet akdi ile çalışmamakla birlikte 05.06.1986 tarihli ve 3308 sayılı Meslekî Eğitim Kanununda belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde meslekî eğitim gören öğrenciler ile meslek liselerinde okumakta iken veya yüksek öğrenimleri sırasında zorunlu staja tabi tutulan öğrencilerin bildirimleri, Millî Eğitim Bakanlığı veya bu öğrencilerin eğitim gördükleri okullar, yüksek öğrenim sırasında zorunlu staja tabi tutulan öğrenciler için ise öğrenim gördükleri yüksek öğretim kurumlarınca; meslek eğitime veya zorunlu staja başlayan sigortalıları çalışmaya başladıkları tarihten önce,

sigortalı işe giriş bildirgesi ile Kuruma bildirmek zorundadır.

2- Aynı İşverenin Aynı ya da Başka Ünitede Tescil Edilmiş Diğer İşyerinde Çalışmaya Başlaması Sigortalıların Bildirimi

İlk işyerindeki çalışmasına ait sigortalı işe giriş bildirgesi Kuruma verilerek tescil işlemi yapılmış olan sigortalının, naklen ve hizmet akdi sona ermeden aynı işverenin aynı ya da başka ünitede tescil edilmiş diğer işyerinde çalışmaya başlaması hâlinde, yasal süresi dışında, Kuruma sigortalı işe giriş bildirgesiyle yapılan bildirimler de süresinde yapılmış sayılır.

3- Kanunda Belirtilen Sürede Kuruma Bildirilme İmkânı Olmayanlar

Kanunda belirtilen sürede Kuruma bildirilme imkânı olmamakla birlikte;

a) Maliye Bakanlığı vizesine bağlı olarak kamu idarelerinde çalışacak sigortalılar için vize işleminin gerçekleştirildiğine ilişkin yazının, ilgili kamu idaresine intikal ettiği günü izleyen ikinci iş günü sonuna kadar,

b) 24.11.1994 tarihli ve 4046 sayılı Özelleştirme Kanunu uyarınca özelleştirilen işyerlerinden diğer kamu kurum ve kuruluşlarına naklen atanan sözleşmeli veya kapsam dışı personelin nakledildikleri kamu idarelerinde işe başladıkları tarihi takip eden ikinci iş günü sonuna kadar,

Kuruma sigortalı işe giriş bildirgesiyle yapılan bildirimler süresinde yapılmış sayılır.

4- Sigortalının Kendisini Bildirmesi

Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalılar, çalışmaya başladıklarını, çalışmaya başladıkları tarihten itibaren en geç bir ay içinde, örneği SSİY ekinde bulunan sigortalı bildirim belgesi ile doğrudan veya internet ya da benzeri ortamda Kuruma bildirirler.

5- Hizmet Akdine Tabi Çalışanların Sigortalı İşe Giriş Bildirgesinin e-Sigorta Yoluyla Bildirilmesi

5510 sayılı Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine tabi sigortalıları çalıştıran işverenlerden aylık prim ve hizmet belgesini zorunlu olarak e-Sigorta yoluyla verenler;

a) 01.11.2008 tarihinden itibaren sigortalı tekrar işe giriş bildirgesini,

b) 01.12.2008 tarihinden itibaren ise sigortalı ilk işe giriş bildirgesini,

zorunlu olarak e-Sigorta yoluyla internet üzerinden vereceklerdir.

Aylık prim ve hizmet belgesini e-Sigorta yoluyla bildirme zorunluluğu olmayan işverenler sigortalı ilk ve tekrar sigortalı işe giriş bildirgesini kağıt ortamında Kuruma verebilecekleri gibi e-Sigorta yoluyla da Kuruma bildirileceklerdir.

Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalıları çalıştıranlar tarafından Kuruma yapılacak bildirimler, Kurum ile işveren, kamu idareleri ile kurum ve kuruluşların internet ve elektronik alt yapısı oluşturuluncaya kadar kâğıt ortamında (sigortalı işe giriş bildirgesinin kağıt ortamında Kuruma verilmesi halinde bildirge üç nüsha düzenlenir) yürütülür. Adi posta veya kargo ile gönderilen veya Kuruma doğrudan verilen işe giriş bildirgelerinde, bildirgenin Kurum kayıtlarına intikal ettiği tarih; taahhütlü, iadeli taahhütlü veya acele posta servisi olarak gönderilenlerde ise postaya verildiği tarih, bildirim tarihi olarak kabul edilir.

B- KANUNUN 4. MADDESİNİN BİRİNCİ FIKRASININ (b) BENDİ KAPSAMINDA SİGORTALI SAYILANLAR İÇİN SİGORTALI BİLDİRİM SÜRESİ VE BİLDİRİMİ YAPACAK OLANLAR

1-Sigortalıların Bildirim Süresi ve Bildirimi Yapacak Olanlar

a)Ticari kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usulde gelir vergisi mükellefi olanların sigortalılıkları, bu mükellefiyetlerinin başlangıç tarihi itibarıyla 15 gün içinde vergi dairelerince,

b)Gelir vergisinden muaf olanların sigortalılığı Esnaf ve Sanatkâr Sicil Müdürlüklerine kayıtlı oldukları-tescil tarihi itibarıyla 15 gün içinde Esnaf ve Sanatkâr Sicil Müdürlüklerince,

c)Şahıs şirketlerinde;

■Kolektif şirketlerde vergi mükellefiyetlerinin başladıkları tarihten itibaren 15 gün içinde vergi dairelerince,

■Adi komandit şirketlerin komandite ve komanditer ortaklarının sigortalılığı vergi mükellefiyetlerinin başladıkları tarihten itibaren 15 gün içinde vergi dairelerince,

■Donatma iştiraki ortaklarının sigortalılığı vergi mükellefiyetlerinin başladıkları tarihten itibaren 15 gün içinde vergi dairelerince,

d)Sermaye şirket ortaklarında;

■Limited şirket ortaklarının sigortalığı şirketin ticaret sicil memurluklarınca tescil edildikleri tarihten itibaren 15 gün içinde ticaret sicil memurluklarınca,

■Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortaklarının sigortalığı şirketin ticaret sicil memurluklarınca tescil edildikleri tarihten itibaren 15 gün içinde ticaret sicil memurluklarınca,

■Limited şirket ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortaklarından hisse devri alan yeni ortaklarının sigortalılıkları, ortaklar kurulunca devrin yapılmasına karar verildiği tarihte başlar ve bu tarih ortaklar kurulu kararının, hisse devrine ilişkin tanzim edilen noter devir sözleşmesinin, devrin yapıldığının işlendiği pay defterinin birer sureti veya devir ticaret sicil memurluğunca tescil edilmiş ise ticaret sicil gazetesinde ilan edildiği nüshasının ibraz edilmesi kaydıyla şirket yetkililerince 15 gün içinde,

e)Anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortaklarının yönetim kurulu üyeliğine seçildikleri tarihten itibaren 15 gün içinde şirket yetkililerince,

(5510 sayılı Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (3) numaralı alt bendinde belirtilen anonim şirketlerin kurucu ortaklarından daha önce 1479 sayılı Kanunun 24. maddesine tabi olarak sigortalı olanlardan sigortalılıklarını devam ettirmek isteyenlerin bu maddenin yürürlük tarihinden itibaren altı ay içinde yazılı talepte bulunmaları halinde sigortalılıkları aynen devam ettirilir. Bu süre içerisinde talepte bulunmayanların sigortalılıkları ise bu Kanunun yürürlük tarihi itibariyle sona erer)

f)Köy ve mahalle muhtarları için seçildikleri tarihten itibaren sigortalılıkları 15 gün içinde il veya ilçe mülki amirliklerince,

(5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden önce 2108 sayılı Yasa’nın 4. maddesine göre muhtar seçildikleri tarih itibarıyla 1479 sayılı Kanuna göre kayıt ve tescilleri yapılan köy muhtarlarından; 5510 sayılı Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (1) numaralı alt bendi hükümlerine göre sigortalılıklarını devam ettirmek isteyenlerin bu maddenin yürürlük tarihinden itibaren altı ay içinde yazılı talepte bulunmaları halinde sigortalılıkları aynen devam ettirilir. Bu süre içerisinde talepte bulunmayanlar hakkında ise bu Kanun hükümleri uygulanır)

g)Kanunun 4. maddesinin birinci fıkranın (b) bendi gereğince 10.07.1953 tarihli ve 6132 sayılı At Yarışları Hakkında Kanuna tabi jokey ve antrenörlerin sigortalılığı lisans belgesine istinaden fiilen çalışmaya başladıkları tarihten itibaren-kaydın yapıldığı tarihten itibaren bir ay içinde Türkiye Jokey Kulübünce,

h)Kanunun 4. maddesi birinci fıkrası (b) bendi kapsamında sigortalı sayılanlardan tarımda kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanların sigortalılıkları, tarımsal faaliyetlerinin kanunla kurulu ilgili meslek kuruluşlarınca-bağlı oldukları ziraat odalarınca veya kendilerince bir yıl içinde bildirilmesi halinde odaya kaydedildiği tarihten, bu süre içinde bildirilmemesi halinde ise bildirimin Kuruma yapıldığı tarihten itibaren ve bu tarih meslek kuruluşuna kayıtlarının yapıldığı tarihten itibaren bir ay içinde ziraat odalarınca veya ziraat odalarının bulunmadığı yerlerde tarım il/ilçe müdürlüklerince,

sigortalı işe giriş bildirgesi ile Kuruma bildirmek zorundadır.

2-Sigortalılığın Tekrar Başlaması Halleri

a)Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamındaki sigortalılardan-tarımsal faaliyette bulunanlar- Kanunun 6. maddesinin (ı) bendi-Kamu idareleri hariç olmak üzere, tarım işlerinde veya orman işlerinde hizmet akdiyle süreksiz işlerde çalışanlar ile tarımda kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan; tarımsal faaliyette bulunan ve yıllık tarımsal faaliyet gelirlerinden, bu faaliyete ilişkin masraflar düşüldükten sonra kalan tutarın aylık ortalamasının, bu Kanunda tanımlanan prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz katından az olduğunu belgeleyenler sigortalı sayılmazlar- kapsamına girmeleri nedeniyle sigortalılıkları sona erenlerden muafiyet şartlarının ortadan kalktığını, ziraat odalarından, ziraat odalarının bulunmadığı yerlerde tarım il/ilçe müdürlüklerinden alacakları belge ile birlikte bir yıl içinde Kuruma bildirenlerin sigortalılıkları belgenin düzenlendiği tarihten, bu süreyi geçirenlerin sigortalılıkları ise bildirimin Kurum kayıtlarına intikal ettiği tarihten itibaren sigortalılarca ve ilgili kuruluşlarca sigortalı işe giriş bildirgesi ile Kuruma e-sigorta yoluyla bildirilmek zorundadır.

b)Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamındaki sigortalılardan gelir vergisinden muaf olup, Kanunun 6. maddesinin (k) bendi kapsamına-kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı olanlardan, aylık faaliyet gelirlerinden bu faaliyetine ilişkin masraflar düşüldükten sonra kalan tutarı, prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz katından az olduğunu belgeleyenler sigortalı sayılmazlar- girmeleri nedeniyle sigortalılıkları sona erenlerden muafiyet şartlarının ortadan kalktığını esnaf ve sanatkârlar odaları birliğinden alacakları belge ile birlikte 15 gün içinde Kuruma bildirenlerin sigortalılıkları, belgenin düzenlendiği tarihten, 15 günlük süreyi geçirenlerin ise, bildirimin Kurum kayıtlarına intikal ettiği tarihten itibaren sigortalılarca ve ilgili kuruluşlarca sigortalı işe giriş bildirgesi ile Kuruma e-sigorta yoluyla bildirilmek zorundadır.

c)Muafiyet şartlarının ortadan kalktığına ilişkin olarak ilgili kuruluşlardan alınan belgenin adi posta veya kargo ile gönderilmesi hâlinde Kurum kayıtlarına intikal tarihi, taahhütlü, iadeli taahhütlü veya acele posta ile yapılan bildirimlerde postaya veriliş tarihi Kuruma intikal tarihi olarak kabul edilir.

3-Merkez Birimlerince Sigortalılığın Bildirimi

Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamındaki sigortalılarla ilgili bildirim yükümlülüğü bulunan kurum ve kuruluşlar, bildirimlerini merkez birimlerince yapmaları durumunda, bildirim zorunluluğu yerine getirilmiş sayılır.

4-Sigortalının Kendisini Bildirmesi

Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendinde belirtilen tarımsal faaliyette bulunanlar faaliyetlerine başladıkları tarihten itibaren bir ay içinde sigortalılıklarını sigortalı bildirim belgesi ile doğrudan veya internet ya da benzeri ortamda Kuruma bildirirler.

5-Kendi Adına ve Hesabına Bağımsız Çalışanların Sigortalı İşe Giriş Bildirgesinin e-Sigorta Yoluyla Bildirilmesi

Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine tabi sigortalıların Kuruma bildirilmesinde, e-Sigorta yoluyla bildirilmesi esas olmakla birlikte, ilgili kurum ve kuruluşların, internet ve elektronik alt yapısı oluşturuluncaya kadar sigortalı ilk ve tekrar işe giriş bildirgesi kağıt ortamında alınır. Adi posta yolu ile gönderilen veya Kuruma doğrudan verilen işe giriş bildirgelerinde, bildirgenin Kurum kayıtlarına intikal ettiği tarih, taahhütlü, iadeli taahhütlü veya acele posta servisi olarak gönderilenlerde ise postaya verildiği tarih, bildirim tarihi olarak kabul edilir.

C- KANUNUN 4. MADDESİNİN BİRİNCİ FIKRASININ (c) BENDİ KAPSAMINDA SİGORTALI SAYILANLAR İÇİN SİGORTALI BİLDİRİM SÜRESİ

Kanunun 4. maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı sayılan kişileri çalıştıracak işverenler;

a) Kamu idarelerinde bu kapsamda ilk defa veya tekrar çalıştırmaya başlattıkları kişileri,

b) Harp okulları ile fakülte ve yüksek okullarda Türk Silahlı Kuvvetleri hesabına okuyanlar ile polis akademisi ile fakülte ve yüksek okullarda Emniyet Genel Müdürlüğü hesabına okuyanlar öğrenime başladıkları,

c) Yukarıda belirtilen okullarda kendi hesabına okumakta iken Türk Silahlı Kuvvetleri veya Emniyet Genel Müdürlüğü hesabına okumaya başlayanlar ise Türk Silahlı Kuvvetleri veya Emniyet Genel Müdürlüğü hesabına okumaya başladıkları,

tarihten itibaren 15 gün içinde sigortalı işe giriş bildirgesi ile Kuruma e-sigorta yoluyla bildirmekle yükümlüdürler.

III- SONUÇ

5510 sayılı Kanun kapsamında sigortalı olarak Kuruma yapılacak bildirimlerde dikkat edilmesi gereken hususlar yukarıda belirtilmiştir.

5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce sosyal güvenlik kurumlarına tescili yapılan (Eski SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı sigortalıları) ve Kanunun yürürlüğe girdiği tarih itibariyle sigortalılığı devam edenlerin sigortalıların eski tescil bilgileri, sosyal güvenlik sicil numarası altında güncellenerek, bunlar için ayrıca sigortalı işe giriş bildirgesi talep edilmeyecektir.

Ayrıca;

a) 08.05.1985 tarihli ve 3201 sayılı Yurtdışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurtdışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanun uyarınca yapılan hizmet borçlanmalarında, Türkiye’de Kanuna veya Kanunla yürürlükten kaldırılan sosyal güvenlik kanunlarına tabi hizmetleri bulunmayanların,

b) Kanunun geçici 20. maddesinde belirtilen sandıklardan devir alınan sandık üyelerinin,

tescil işlemleri Kurumca re’sen sonuçlandırılacaktır.

Türkiye’de, Kanuna veya Kanunla yürürlükten kaldırılan sosyal güvenlik kanunlarına tabi hizmetleri bulunmayanların, 3201 sayılı Kanun uyarınca yapılan hizmet borçlanmalarında tescil işlemleri, sigortalı işe giriş bildirgesi düzenlenmeden sonuçlandırılacaktır.

Kanunun 8. maddesinin birinci fıkrasında belirtilen sigortalı işe giriş bildirgesini, Kanunda belirtilen süre içinde SSİY ile belirlenen şekle ve usule uygun vermeyenler veya Kurumca internet, elektronik veya benzeri ortamda göndermekle zorunlu tutulduğu halde anılan ortamda göndermeyenler hakkında Kanunun 102. maddesinde belirtilen tutarlarda idari para cezası uygulanmakta olup, idari para cezalarının uygulanması işe giriş bildirgesinin verilme yükümlülüklerin yerine getirmesini ortadan kaldırmayacaktır.