ÖZEL TÜKETİM VERGİSİ (ÖTV) UYGULAMALARI

> SORU 1: Özel Tüketim Vergisi’nin konusu nedir?

Özel Tüketim Vergisi Kanunu’na ekli;

- (I) sayılı listedeki malların ithalatçıları veya rafineriler dahil imal edenler tarafından teslimi,

- (II) sayılı listedeki mallardan kayıt ve tescile tabi olanların ilk iktisabı,

- (II) sayılı listedeki mallardan kayıt ve tescile tabi olmayanlar ile (III) ve (IV) sayılı listelerdeki malların ithalatı veya imal ya da inşa edenler tarafından teslimi,

-(I), (III) ve (IV) sayılı listedeki mallar ile (II) sayılı listedeki mallardan kayıt ve tescile tabi olmayanların özel tüketim vergisi uygulanmadan önce müzayede yoluyla satışı,

Bir defaya mahsus olmak üzere özel tüketim vergisine tabidir.

> SORU 2: Özel Tüketim Vergisi Kanunu’na ekli listelerde hangi mallar vardır?

Özel Tüketim Vergisi Kanunu’na ekli 4 (dört) adet listede kapsama giren mallar Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu (G.T.İ.P.) numaralarıyla tanımlanmıştır.

- (I) sayılı listenin A cetvelinde; akaryakıt ürünleri, doğal gaz, LPG ve benzerleri,

- (I) sayılı listenin B cetvelinde; akaryakıta katılabilen solvent türevleri, tiner, bazyağ ve madeni yağlar gibi ürünler,

- (II) sayılı listede; motorlu kara, deniz ve hava taşıtları,

- (III) sayılı listenin A cetvelinde; kolalı gazozlar ve alkollü içkiler,

- (III) sayılı listenin B cetvelinde; tütün ve tütün mamulleri,

- (IV) sayılı listede; dayanıklı ve lüks tüketim malları

yer almaktadır.

> SORU 3: Özel tüketim vergisinin mükellefi kimlerdir?

(I), (III) ve (IV) sayılı listelerdeki mallar ile (II) sayılı listedeki mallardan kayıt ve tescile tabi olmayanları imal, inşa veya ithal edenler ile bu malların müzayede yoluyla satışını gerçekleştirenler,

(II) sayılı listedeki mallardan, kayıt ve tescile tabi olanlar için; motorlu araç ticareti yapanlar, kullanmak üzere ithal edenler veya müzayede yoluyla satışını gerçekleştirenler.

> SORU 4: ÖTV’de vergilendirme dönemleri nasıldır?

Vergilendirme dönemi;

- (I) sayılı listedeki mallar için, her ayın ilk on beş günü birinci dönem, kalan günler ise ikinci dönem olarak belirlenmiştir.

- (II) sayılı listedeki mallardan kayıt ve tescile tabi olanlarda vergilendirme dönemi olmayıp, işlemlerin tamamlanmasından önce verginin beyanı ve ödenmesi esastır.

(II) listedeki mallardan kayıt ve tescile tabi olmayanlar ile (III) ile (IV) sayılı listelerde faaliyette bulunulan takvim yılının birer aylık dönemleridir.

> SORU 5: ÖTV beyannameleri hangi süreler içerisinde verilir?

Beyanname;

- (I) sayılı listedeki mallar için vergilendirme dönemini izleyen onuncu günü akşamına kadar KDV yönünden bağlı olunan vergi dairesine,

- (II) sayılı listedeki mallardan kayıt ve tescile tabi olanlar için ilk iktisap ile ilgili işlemlerin tamamlanmasından önce bu işlemlerin yapıldığı yer vergi dairesine, birden fazla vergi dairesi varsa MTV ile görevli vergi dairesine,

(II) sayılı listedeki mallardan kayıt ve tescile tabi olmayanlar ile (III) ve (IV) sayılı listelerdeki mallar için vergilendirme dönemini izleyen ayın onbeşinci günü akşamına kadar KDV yönünden bağlı olunan vergi dairesine verilir.

> SORU 6: İlk iktisap ne demektir?

İlk iktisap, (II) sayılı listedeki mallardan Türkiye’de kayıt ve tescil edilmemiş olanların kullanılmak üzere ithalini, müzayede yoluyla veya kayıt ve tescil edilmiş olsa dahi 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükümlerine göre iade edilenler de dahil motorlu araç ticareti yapanlardan iktisabını, motorlu araç ticareti yapanlar tarafından kullanılmaya başlanmasını, aktife alınmasını veya adlarına kayıt ve tescil ettirilmesini ifade eder.

> SORU 7: Özel tüketim vergisinde tecil ve terkin uygulaması nasıldır?

Özel Tüketim Vergisi Kanunu’na ekli (I) sayılı listenin (B) cetvelindeki malların; (I) sayılı listeye dahil olmayan malların imalinde kullanılmak üzere mükellefler tarafından tesliminde tarh ve tahakkuk ettirilen özel tüketim vergisinin Bakanlar Kurulu tarafından belirlenecek kısmı, teminat alınmak suretiyle tecil olunur. Söz konusu malların tecil tarihini takip eden ay başından itibaren on iki ay içerisinde (I) sayılı listeye dahil olmayan malların imalinde kullanılması halinde tecil olunan vergi terkin edilir.

İhraç edilmek kaydıyla ihracatçılara teslim edilen mallara ait özel tüketim vergisi, mükelleflerce ihracatçılardan tahsil edilmemesi şartıyla, bu mükelleflerin talebi üzerine vergi dairesince tarh ve tahakkuk ettirilerek tecil olunur. Söz konusu malların ihracatçıya teslim tarihini takip eden ay başından itibaren üç ay içerisinde ihraç edilmesi halinde tecil olunan vergi terkin edilir.

> SORU 8: Özel tüketim vergisinde vergi indirimi nasıl uygulanır?

Özel Tüketim Vergisine tabi malların, yer aldığı listedeki başka bir malın imalinde kullanılması halinde ödenen vergi, Maliye Bakanlığınca belirlenen esaslara göre ödenecek vergiden indirilir.

> SORU 9: ÖTV Kanununda malul ve engelliler için uygulanan istisnanın kapsamı nedir?

4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununun 7 nci maddesinin 2 numaralı fıkrasına göre, (II) sayılı listede yer alan kayıt ve tescile tâbi mallardan; 87.03 ( motor silindir hacmi 1.600 cm³’ ü aşanlar hariç ), 87.04 ( motor silindir hacmi 2.800 cm³’ ü aşanlar hariç ) ve 87.11 G.T.İ.P. numaralarında yer alanların,

- Sakatlık derecesi % 90 veya daha fazla olan malûl ve engelliler tarafından,

- Bizzat kullanmak amacıyla sakatlığına uygun hareket ettirici özel tertibat yaptıran malûl ve engelliler tarafından,

- Yukarıda belirtilen malûl ve engelliler tarafından ilk iktisabından sonra deprem, heyelan, sel, yangın veya kaza sonucu kullanılamaz hale gelmesi nedeniyle hurdaya çıkarılmasında, bu G.T.İ.P. numaralarında yer alan malları hurdaya çıkaran malûl ve engelliler tarafından,

Beş yılda bir defaya mahsus olmak üzere ilk iktisabı ÖTV’den istisna edilmiştir.

> SORU 10: Malul ve engellilerin ÖTV istisnasından yararlanarak iktisap ettikleri aracın, ilk iktisabından sonraki beş yıl içinde deprem, heyelan, sel, yangın veya kaza sonucu kullanılamaz hale gelmesi halinde yeniden istisnadan yararlanmaları mümkün müdür?

ÖTV Kanunun 7 nci maddesinin 2 numaralı fıkrasının (c) bendi uyarınca, malul ve engelliler tarafından istisnadan yararlanılarak ilk iktisabı yapılan aracın, deprem, heyelan, sel, yangın veya kaza sonucu kullanılamaz hale gelmesi nedeniyle hurdaya ayrılması halinde, bu aracın iktisap tarihinden itibaren beş yıl geçmemiş olsa dahi –aynı koşullarla- bir başka aracın ilk iktisabında da istisnadan yararlanılabilecektir.

> SORU 11: Malul ve engellilerin, ÖTV istisnasından yararlanarak iktisap ettikleri araçlarını, 5 yıl sonra bir başkasına devretmeleri durumunda ÖTV doğar mı?

ÖTV Kanununun 15/2- a maddesine göre, (II) sayılı listedeki mallardan kayıt ve tescile tâbi olanların, veraset yoluyla intikaller hariç, ilk iktisabında istisna uygulanan malların istisnadan yararlananlar dışındakilerce iktisabında, ilk iktisabındaki matrah esas alınarak adına kayıt ve tescil işlemi yapılandan, kayıt ve tescili tarihinde geçerli olan oran üzerinden, bu tarihte özel tüketim vergisi alınacağı, Kanunun 7 nci maddesinin (2) numaralı bendi çerçevesinde istisnadan yararlananlar tarafından bu istisnadan yararlanılarak iktisap ettikleri kayıt ve tescile tabi malları 5 yıldan fazla kullanarak elden çıkarmaları durumunda ise bu hükmün uygulanmayacağı hükme bağlanmıştır.

Bu hükme göre; Kanunun 7/2. maddesinde düzenlenen istisnadan yararlanan malul ve engellilerin bu kapsamda iktisap ettikleri araçları 5 yıldan fazla kullanarak satması durumunda, aracı alan kişi tarafından ÖTV ödenmeyecektir.

> SORU 12: Özürlünün araç alımında ( ilk iktisabında ) ÖTV doğar mı?

(II) sayılı listede yer alan kayıt ve tescile tâbi mallardan;

a) 87.03 (motor silindir hacmi 1.600 cm³’ü aşanlar hariç), 87.04 (motor silindir hacmi 2.800 cm³’ü aşanlar hariç) ve 87.11 G.T.İ.P. numaralarında yer alanların, sakatlık derecesi % 90 veya daha fazla olan malûl ve engelliler tarafından,

b) 87.03 (motor silindir hacmi 1.600 cm³’ü aşanlar hariç), 87.04 (motor silindir hacmi 2.800 cm³’ü aşanlar hariç) ve 87.11 G.T.İ.P. numaralarında yer alanların, bizzat kullanma amacıyla sakatlığına uygun hareket ettirici özel tertibat yaptıran malûl ve engelliler tarafından,

Beş yılda bir defaya mahsus olmak üzere ilk iktisabı, vergiden müstesnadır.

> SORU 13: Özel tüketim vergisi hangi oran ve/veya tutarlarda alınmaktadır?

Bu Kanuna ekli listelerde yer alan mallardan karşılarında belirtilen tutar ve oranlarda ÖTV alınmaktadır. Buna göre (I) sayılı listedeki mallar için litre, kilogram ve standart metreküp birimleri itibariyle maktu vergi tutarları, (II) ve (IV) sayılı listelerdeki mallar için ise nispi vergi oranları, (III) sayılı listedeki mallar için ise nispi vergi oranları ile asgari maktu vergi tutarları belirlenmiştir.

> SORU 14: Atık madeni yağ geri kazanım tesisleri tarafından geri kazanılan mallar ÖTV’ye tabi midir?

4760 sayılı ÖTV Kanununun 1. maddesinde bu kanuna ekli (I) sayılı listedeki malların ithalatçıları veya rafineriler dahil imal edenler tarafından teslimi ile ÖTV uygulanmadan önce müzayede yoluyla satışı bir defaya mahsus olmak üzere ÖTV’ye tabi tutulmuştur. Buna göre; atık madeni yağ geri kazanım tesisleri tarafından geri kazanılan malların ÖTV Kanununa ekli (I) sayılı listede yer alması halinde, bu mallar ÖTV’ye tabi olacak, geri kazanılan malların ÖTV Kanununa ekli (I) sayılı listede yer almaması halinde ise bu mallar ÖTV’ye tabi olmayacaktır.

> SORU 15: Tecil- terkin uygulaması kapsamında kullanılmak üzere ithal edilen bir malın bu kapsamda kullanılmayıp başka firmaya satılması mümkün müdür?

4760 sayılı ÖTV Kanununun 8. maddesi ile anılan Kanuna ekli (I) sayılı listenin (B) cetvelindeki malların; (I) sayılı listeye dahil olmayan malların imalinde kullanılmak üzere mükellefler tarafından tesliminde tarh ve tahakkuk ettirilen özel tüketim vergisinin Bakanlar Kurulu tarafından belirlenecek kısmının, teminat alınmak suretiyle tecil olunacağı, söz konusu malların tecil tarihini takip eden aybaşından itibaren on iki ay içinde (I) sayılı listeye dahil olmayan malların imalinde kullanılması halinde ise tecil olunan vergini terkin edileceği hüküm altına alınmıştır.

Bu hükümlere uyulmaması halinde, bu malların tecil-terkin işlemi dışındaki amaçlarla tesliminde tarh edilmesi gereken vergi tutarından, daha önce tahsil edilen verginin mahsubundan sonra kalan tutarın, vade tarihinden itibaren 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 51. maddesinde belirlenen gecikme zammı ile birlikte alıcıdan tahsil edileceği belirtilmiştir. Diğer taraftan konuya ilişkin açıklamalar 1 Seri No.lu ÖTV Genel Tebliğinin 9. bölümünde yapılmıştır. Bu hükümlere göre tecil-terkin uygulaması kapsamında kullanılmak üzere ithal edilen bir malın bu kapsamda kullanılmayıp başka bir firmaya satılması halinde söz konusu uygulamadan yararlanılması mümkün bulunmamaktadır.

> SORU 16: Biyodizel isimli malın teslimi ÖTV’ye tabi midir?

4760 sayılı Özel Tükerim Vergisi Kanununun 1. maddesinde bu kanuna ekli (I) sayılı listedeki malların ithalatçıları ve rafineriler dahil imal edenler tarafından teslimi ile ÖTV uygulanmadan önce müzayede yoluyla satışı bir defaya mahsus olmak üzere ÖTV’ye tabi tutulmuştur. Anılan madde hükmünde, kanuna ekli listelerde yer alan malların Türk Gümrük Tarife Cetvelinde tanımlanan eşyalar olduğu belirtilmiştir. Buna göre herhangi bir malın ÖTV’ye tabi olup olmadığına karar verebilmek için o malın Türk Gümrük Tarife Cetvelinde yer alan G.T.İ.P. numarasının bilinmesi gerekmektedir.

Bu nedenle üretilmesi düşünülen “biyodizel” isimli malın G.T.İ.P. numarası itibariyle ÖTV Kanununa ekli listelerde yer alması halinde; anılan malın teslimi ÖTV’ye tabi olacaktır. Bahsi geçen malın G.T.İ.P. numarası itibariyle ÖTV Kanununa ekli listelerde yer almaması halinde ise bu malın teslimi ÖTV’ye tabi olmayacaktır. Ancak üretilen “biyodizel” isimli mal ÖTV Kanununa ekli (I) sayılı listede yer almasa bile akaryakıtlarla veya başka mallarla harmanlanarak ÖTV Kanununa ekli listelerde yer alan bir ürün elde edilmesi halinde , üretilen bu malın tesliminde ÖTV uygulanacağı tabidir.

> SORU 17: 4760 sayılı ÖTV Kanununun 7/a maddesinde düzenlenen askeri amaçlı istisna kapsamında askeri kuruluşlara kimler mal teslim edebilecektir?

4760 sayılı ÖTV Kanununun 7/1-a maddesi ile bu kanuna ekli (I) sayılı listede yer alan malların Milli Savunma Bakanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı ve Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığının ihtiyacı için bu kuruluşlara veya bunların gerek göstermeleri üzerine ve işlemlerin bu kuruluşlar adına yapılması koşuluyla akaryakıt ikmalini yapanlara teslimi ÖTV’den istisna edilmiştir. 30.07.2002 tarih ve 24831 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 1 Seri No.lu Özel Tüketim Vergisi Genel Tebliğinin (7.1.1)bölümünde, Kanunun 7/1-a maddesi uyarınca ÖTV mükellefleri ile akaryakıt dağıtım ve pazarlama kuruluşlarının, anılan kurumların istisna kapsamında satın almak istedikleri malların cinsi ve miktarının belirtildiği yazısı üzerine bu kurumlara veya bunların akaryakıt ikmalini yapan kuruluşlara yapacağı teslimlerde ÖTV hesaplamayacakları belirtilmiştir.

Akaryakıt dağıtım ve pazarlama kuruluşlarının rafineriden aldığı malları istisnadan yararlanan kuruma tesliminde ise teslim tarihinde geçerli olan ÖTV tutarı teslim bedeline dahil edilmeyecek, akaryakıt dağıtım ve pazarlama kuruluşlarının bu suretle yaptığı teslimlere ilişkin tahsil etmediği ÖTV tutarı, rafinerilerden aldığı mallar için hesaplanacak ÖTV tutarından mahsup edilecektir. Mahsup için, istisnadan yararlanan kurumun verdiği yazının, aslının aynı olduğu akaryakıt dağıtım ve pazarlama kuruluşunca kaşe tatbik edilip imzalanmak suretiyle onaylanmış fotokopilerinin rafineriye verilmesi şarttır. ÖTV mükellefleri bu kapsamda istisna uyguladıkları dönem beyannamesinde, yukarıda bahsi geçen yazıların fotokopileri ile söz konusu teslimlere ait faturalardaki bilgileri gösteren ve işletme yetkililerince imzalanarak ve kaşe tatbik edilerek onaylanan listeyi ekleyeceklerdir.

Yukarıdaki hükümler uyarınca, Özel Tüketim Vergisi Kanununun 7/1-a maddesinde düzenlenen askeri amaçlı istisna, sadece ÖTV mükellefleri ile akaryakıt dağıtım ve pazarlama kuruluşlarının teslimlerinde uygulanabilecektir. Bundan sonraki safhalarda istisna uygulanması mümkün değildir. Bu durumda ÖTV mükellefleri ile akaryakıt dağıtım ve pazarlama kuruluşları dışında, akaryakıt tesliminde bulunan istasyonların ve LPG tesliminde bulunan bayilerinin askeri kuruluşlara yaptıkları teslimlerde ÖTV istisnası uygulaması söz konusu değildir.