AZERBAYCAN’DA ŞİRKET KURMAK

Azerbaycan Cumhuriyeti Yabancı Sermaye Kanunu

İşbu Kanun Azerbaycan’a yabancı sermaye yatırımının hukuki ve ekonomik ilkelerini belirlemektedir. Kanun yabancı maddi ve mali kaynaklardan iyi sonuçlar sağlayabilecek şekilde faydalanmaya, modern donatım ve teknolojinin Azerbaycan’a aktarılmasına yöneliktir ve yabancı yatırımcıların haklarını garanti eder.

I. BÖLÜM

GENEL İLKELER

MADDE 1: Yabancı Sermaye

Azerbaycan’da yabancı sermaye ile ilgili tüm konular işbu Kanun, diğer Kanunlar ve Azerbaycan Cumhuriyeti’nin imzalamış bulunduğu uluslararası anlaşmalara göre yürütülür.

MADDE 2: Yabancı Yatırımcılar

Azerbaycan Cumhuriyeti’nde yabancı yatırımcılar;

a) Yabancı tüzel kişiler

b)  Yabancı ülke vatandaşları, uyrukluğu bulunmayan kişiler ve yabancı ülkelerde oturan Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşları (ikamet ettikleri ülkelerde işadamları olarak sicil ve kayıt yaptırdıkları halde)

c) Yabancı devletler

d) Uluslararası kuruluşlar olabilir.

MADDE 3: Yabancı Sermaye ve Yatırım Şirketleri

Yabancı işadamlarının gelir sağlamak amacıyla çeşitli faaliyet alanlarına yaptıkları yatırımlar menkul, menkul hakları, maddi olmayan fikir ürünleri ve diğer haklar şeklinde olabilir.

Yabancı yatırımcılar Azerbaycan’a şu koşullar altında yatırım yapabilirler:*

a) Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşları ve tüzel kişileriyle ortak tesis ve şirket kurabilirler.*

b) Yabancı işadamları kendi tesisini kurabilirler.

c)  Tesisler, emlak, bina, yapılar, hisse, değerli kağıtlar ve Azerbaycan yasalarına uygun olarak diğer malları alabilirler.

d)  Arsa ve diğer doğal kaynakları kullanabilir ve emlak sahibi olabilirler.

e)  Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşları ve tüzel kişileriyle yatırım şekillerini öngören yasaya uygun anlaşmalar yapabilirler.

MADDE 4: Yabancı Yatırımcıların Özelleştirmeye Katılması

Yabancı yatırımcılar Azerbaycan Cumhuriyeti yasalarında belirtilmiş ilke ve koşullar altında devlet, belediye tesislerine yatırımı tamamlanmamış yapıların özelleştirilmesine katılabilirler.

MADDE 5: Yabancı Yatırımın Yasal Yönü

Yabancı yatırımcıların yasal hakları Azerbaycan vatandaşları ve tüzel kişileri (işbu Kanun’la öngörülen yasaklar hariç)(temin edilmiş emlak hakları, yatırım alanları) için sağlanmış koşullardan az olamaz. Ancak ekonominin geliştirilmesi tercih edilen iş koşullarında veya bazı bölgelerde Azerbaycan Cumhuriyeti yasalarınca yabancı yatırımcılar için ek vergi kolaylıkları ve diğer teşvikler verilebilir.

MADDE 6: Faaliyet alanları

Yabancı yatırımı bulunan firmalar Azerbaycan Cumhuriyeti yasalarınca yasaklanmış olanlar hariç tüm alanlarda faaliyet gösterebilirler. Yabancı yatırımı bulunan firmalar Azerbaycan Bakanlar Kurulu’nun belirlediği listeye alınmış dallarda yalnız lisans almak suretiyle faaliyet gösterebilirler.

MADDE 7: Yabancı Yatırımın Sınırlandırılması

Milli savunma, Milli güvenlik bakımından Azerbaycan Cumhuriyeti yasalarınca yabancı yatırımı bulunan firmaların faaliyetinin sınırlandığı veya yasak edildiği bölgeler belirlenebilir.

MADDE 8: Yatırımcılığın Koordine Edilmesi

Yabancı yatırımın Azerbaycan’a çekilmesi faydalı hale getirilmesi projesi ve uygulanması, yatırımcılığın kontrol edilmesi, yabancı yatırımcılara ve yabancı yatırımı bulunan tesislere yardım edilmesi Azerbaycan Bakanlar Kurulu’nca yapılır.

II. BÖLÜM

YABANCI YATIRIMA DEVLET GARANTİSİ

MADDE 9: Yabancı Yatırımın Hukuki Garantisi

Azerbaycan’da yabancı yatırımın tam hukuki garantisi işbu Kanun, diğer kanunlar ve Azerbaycan Cumhuriyeti’nin imzaladığı uluslararası anlaşmalarla garanti edilir.

MADDE 10: Yasaların Değişmesiyle İlgili Garanti

Yatırımdan sonra yürürlüğe giren Azerbaycan Cumhuriyeti Kanunu yatırımı, yatırımcıyı olumsuz etkiliyorsa, bu durumda yabancı yatırımcı 10 yıl eski kanunlara göre faaliyetini devam ettirir. Kanunda yapılmış değişiklik Azerbaycan Cumhuriyeti’nin savunma, milli güvenlik, milli barış, çevrenin korunması, vergi, kredi ve finansman ile moral ve halkın sağlık durumuyla ilgiliyse adıgeçen hüküm geçersizdir.

MADDE 11: Millileştirme ve İstimlak Garantisi

Azerbaycan’da yabancı yatırım Azerbaycan Cumhuriyeti devleti ve halkına zarar verdiği özel durumlar haricinde millileştirilemez ve istimlak edilemez.

Millileştirme kararları ancak Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi’nce verilebilir. Yabancı yatırım doğal afet, kaza, salgın hastalık ve diğer olağanüstü nitelikli olaylar hariç istimlak edilemez. İstimlak kararı Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu kararı ile alınabilir. Millileştirme ve istimlak kararı alınırsa yatırım bedeli sahibine acilen ödenir.

MADDE 12: Yabancı Yatırımcıya Tazminat Verilmesi ve Zararın Ödenmesi

Millileştirme veya istimlak kararı alındığı zaman yabancı yatırımcıya verilecek tazminat yatırımın gerçek bedeli üzerinden ödenmelidir. Tazminat döviz olarak verilir ve talep üzerine yabancı bankalara da havale edilebilir. Yabancı yatırımcılar Azerbaycan yasalarına aykırı hareket eden devlet makamları veya yetkililerin ihmali sonucunda gördükleri zararın ve kar kayıplarının tazminini talep etme hakkına sahiptirler.

MADDE 13: Yatırımcılık Faaliyetine Son Verilmesi İle İlgili Garanti

Yabancı yatırımcı yatırım faaliyetine son verildiği zaman hakettiği yatırım için tazminat ve diğer ilgili gelirlerini gerçek değeriyle para veya mal şeklinde alma hakkına sahiptir.

MADDE 14: Gelir veya Para Giderlerinin Dövizle Transfer Edilme Garantisi

Yabancı yatırımcılar gelir veya para girdilerini ve yasal yatırımcılık faaliyeti sayesinde aldığı döviz gelirini ilgili vergileri ödedikten sonra dış bankalara transfer edebilir.

MADDE 15: Gelirin Kullanılabilme Garantisi

Yabancı yatırımcılar Azerbaycan’da sağladıkları gelirle yeniden yatırım yapabilir, Azerbaycan Bankalarına yatırabilir, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Bankası’nın belirlediği kur ve koşullarla döviz alabilir.

III: BÖLÜM

YABANCI YATIRIMLI TESİSLERİN KURULMASI VE FAALİYETLERİ

MADDE 16:Yabancı Yatırımlı Tesisler

Yabancı yatırımlı tesisler anonim şirket, limited şirket veya Azerbaycan yasalarına aykırı olmayan diğer ortaklıklar veya kurumlar şeklinde kurulabilir.

Azerbaycan’da yabancı yatırımcıların ortaklığıyla şirketler, tesisler, yabancı yatırımcının kendi tesisi, yabancı tüzel kişiliğin büroları ve temsilciliği kurulabilir. Ortak tesisler ve yabancı yatırımcıların tesisleri Azerbaycan Cumhuriyeti tüzel kişileridir. Yabancı yatırımlı tesislerin kurulma ilkeleri Azerbaycan Cumhuriyeti yasalarınca düzenlenir. Yabancı yatırımlı bankanın kurulması Azerbaycan Cumhuriyeti’nin banka ve bankacılık kanunlarına uygun olarak gerçekleştirilir.

MADDE 17: Eksper Raporu

Yabancı yatırımlı tesislerin kurucuları adıgeçen tesisler kurulduğu zaman Azerbaycan Cumhuriyeti yasalarına uygun olarak belirtilmiş durum ve koşullarda sıhhi eksper ve çevre korumasıyla ilgili raporlar almalıdırlar. Yabancı yatırımlı tesislerin faaliyeti süresince ve adıgeçen tesislerin faaliyetine son verildiği zaman böyle raporların alınması zorunludur. Doğal kaynakların işletmeye açılması büyük tesislerin kurulması veya rekonstrüksyonu gerçekleştirildiği zaman ayrıca fizibilite ile ilgili eksper raporunun bulunması zorunludur.

MADDE 18: Devlet Sicil ve Kaydı

Yabancı yatırımlı tesislerin ilgili devlet makamlarınca sicil ve kaydı yapılır. Tesis belgelerinin hazırlanması, sicil ve kayıt yöntemleri Azerbaycan Bakanlar Kurulunca belirlenir. Yabancı yatırımlı tesislerin kaydı yapıldığı anda adıgeçen tesis tüzel kişi sayılır. Kayıt yapan makamlarca sicil ve kaydın yapılması basında yayınlanır. Adıgeçen tesisin kaydı yapıldıktan sonra yabancı yatırımla ilgili olan devlet makamında sicili yapılır. Yabancı sermayeli tesisin kaydının yapılması yalnız Azerbaycan Cumhuriyeti’nin adıgeçen tesisin kurulması ile ilgili kanununun çiğnenmesi belgelerin uygun olmaması veya öngörülen faaliyet alanının Azerbaycan Cumhuriyeti yasalarınca yasaklanmış olması halinde reddedilebilir. Tesisin kayıt yapılması reddedildikten sonra Azerbaycan Cumhuriyeti mahkemelerine başvurulabilir.

MADDE 19: Şube, Büro ve Temsilcilik

Yabancı yatırımlı tesisler Azerbaycan ve ilgili yabancı ülke kanunlarına uygun olarak Azerbaycan’da veya üçüncü ülkede tüzel kişi haklarına sahip şube, büro ve temsilcilik kurabilirler.

MADDE 20: Tesislerin Birleşmesi

Yabancı yatırımlı tesisler Azerbaycan Cumhuriyeti yasalarına uygun olarak anonim şirket ve konsorsiyumlar kurabilirler. Bu tesisler bu tesisler daha önce kurulmuş tesislere de ortak olabilirler.

MADDE 21: Ortak Şirkete Tarafların Yatırımı

Ortak şirkete tarafların sermaye yatırımının miktarı, yatırım süresi, yatırma koşulları ve yatırımın değerlendirilmesi tesis ana sözleşmesinde yazılır. Ortak tesisin sermaye payı olarak konulan menkullerin değeri tarafların anlaşmasına bağlıdır. Kaydın yapılmasını müteakip bir yılda taraflarca ana sözleşmede belirtilmiş sermayenin % 50′sinin ödendiği belgelerle ispat edilmezse adıgeçen tesisin kaydını yapan makam kayıt ve tesisin sicilini iptal eder. İlgili bilgiler basında yayınlanır.

MADDE 22: İhtiyat Akçesi Fonu

Yabancı yatırımlı tesisler yaklaşık sermayesinin % 25′i kadar ihtiyat fonu kurar. İhtiyat Fonu yıllık ayırmalar sayesinde oluşturulur. Ayırmaların miktarı ve para birimini tesis serbest olarak belirler.

MADDE 23: Malın Satışı ve Azerbaycan’a Mal Getirilmesi

Yabancı yatırımlı tesisler ürettiği malın (verilen hizmet ve benzeri) fiyatını belirleme, iç piyasada satış koşullarını ve alıcıları seçmek hakkına sahiptir.

MADDE 24: Azerbaycan’da Dövizle Açılan Hesaplar

Yabancı yatırımlı tesislerin döviz kullanması banka havaleleri Azerbaycan Cumhuriyeti’nin dövizle ilgili kanununa göre yapılır.

MADDE 25: İhracat ve İthalat

Yabancı yatırımcıya ait tesisler ve sermayesinin % 30′dan fazlasını yabancı yatırımın oluşturduğu tesisler ürettiği malı (verdiği hizmeti) lisans almadan dış ülkeye çıkartabilir. Yabancı yatırımlı tesisler çalışma için gerekli malı lisans almadan ithal edebilme hakkına sahiptir. Yabancı yatırımlı tesislerin üretiminden alıkonulacak mallar Azerbaycan Bakanlar Kurulunca belirlenebilir. Yabancı yatırımlı tesislerin kendi üretimi olan malların ihracatından sağlanan gelir kendilerine aittir.

MADDE 26: Gümrük Vergisi

Ortak şirketin veya yabancı yatırımcıya ait şirketin sermaye payı olarak getireceği mallar Azerbaycan’a getirildiği zaman Gümrük Vergisi ve İthalat Vergisinden muaftır. Yabancı yatırımlı tesislerin yabancı personelince kendi ihtiyaçlarını karşılamak için getirdikleri mallar Gümrük Vergisinden muaftır.

MADDE 27: Sigorta

Azerbaycan Cumhuriyeti kanunlarınca yabancı yatırımlı tesislerin emlakının ve oluşacak risklerin sigortası öngörülmediği halde (zorunlu değilse) yalnız onların isteği üzerine sigorta yapılabilir.

MADDE 28: Vergi

Yabancı yatırımcılar Azerbaycan Cumhuriyeti yasalarınca belirlenmiş vergileri öderler.

MADDE 29: Vergi Açısından Yabancı Yatırımlı Tesislerin Faaliyetinin Kontrolü

İlgili kurumlarca vergileri belirlemek amacıyla yabancı yatırımcı tesislerin mali ve ticari faaliyetleri denetlenebilir. Kanunla görevlendirilmiş Azerbaycan Cumhuriyeti mali ve diğer devlet makamları adıgeçen tesisleri icabında yetkileri çerçevesinde faaliyetin belli alanlarını denetleyebilir. Vergi daireleri ve diğer kurumların ticari sırrın gizliliğini temin etmeleri zorunludur.

MADDE 30: Muhasebe

Yabancı yatırımlı tesisler muhasebelerini Azerbaycan Cumhuriyeti’nde yürürlükte olan hükümlere göre tutabilecekleri gibi, istekleri üzerine kendi ülkelerinde yürütülmekte olan hükümlere göre tutabilirler.

MADDE 31: Taahhütlerin Garantisi

Yabancı yatırımlı tesisler taahhütlerini istikrazi emlaklarıyla garanti edebilirler. Bina yapımı, donatım ve diğer emlak hakları ve topraktan yararlanma hakları taahhüdün garanti edilmesi için kullanılabilir.

MADDE 32: Maddi Olmayan Fikir Ürünleri ve Diğer Haklar

Maddi olmayan fikir hakları ile ilgili yabancı yatırımlı tesislerin haklarının savunulması ve uygulanması konusu (know-how, ticari sır v.b.) Azerbaycan kanunlarına uygun olarak gerçekleştirilir.

MADDE 33: Sözleşmeler

Üretim ve mal münasebetleri bir arada ise alma, çıkarma, dinlenme, ücret, garanti ve tazminat konuları yabancı yatırımlı tesisler toplu ve ferdi sözleşmelerle düzenlenirler. Ücret, yıllık izin yabancı personelin emekli maaşı yabancı yatırımlı tesislerde ferdi sözleşmelerle çözüme bağlanır. Personel dövizle aldığı ücreti vergi ödedikten sonra yabancı bankaya havale edebilir.

MADDE 34: Sosyal Sigorta ve Sosyal Teminat

Yabancı yatırımlı tesis personelinin sosyal sigortası ve sosyal teminatı (yabancı personelin emekli maaşı hariç) Azerbaycan kanunlarına göre düzenlenir. Yabancı yatırımlı tesisler yabancı personelin vatandaşı bulunduğu ülkenin hükümlerine uyulmakla emekli maaş fonuna dövizle kesinti yapar. Tesisler personelin devlet sigortası fonuna ve yerel personelin emekli maaş fonuna Azerbaycan’da bulunan tesisler için belirlenmiş miktarlarda primler yatırır.

MADDE 35: Tasfiye Etme

Yabancı yatırımlı tesisler Azerbaycan yasalarına uygun olarak tasfiye edilebilirler. Tesisin aktiviteleri tesis tasfiye edildiği zaman gerçek değeri gözönünde bulundurularak vergiye tabi tutulur.

IV.BÖLÜM

YABANCI YATIRIMCILARCA DEĞERLİ KAĞITLARIN ALINMASI

MADDE 36: Devletin Değerli Kağıtlarının Alınması

Yabancı yatırımcıların devletin değerli kağıtlarını alması Azerbaycan yasalarınca belirlenmiş koşullar altında olabilir.

MADDE 37: Yabancı Yatırımcılarca Tesislerin Hisse, Ortaklık ve Değerli Kağıtlarının Alınması

Yabancı yatırımcılar Azerbaycan yasalarının belirlediği koşullar altında Azerbaycan’da bulunan tesislerin hisse, ortaklık ve diğer değerli kağıtlarını alabilirler.

V.BÖLÜM

YABANCI YATIRIMCILARIN TOPRAKTAN YARARLANMA VE DİĞER MALLARA SAHİP OLMA HAKKI

MADDE 38: Toprak ve Diğer Doğal Kaynaklardan Yararlanma Hakkı

Yabancı yatırımlı tesislere ve diğer yabancı yatırımcılara topraktan yararlanma, kiralama hakkının ve diğer doğal kaynaklardan yararlanma, kiralama hakkının tanınması Azerbaycan Cumhuriyet Toprak Kanunu ve diğer kanunlarla düzenlenir.

MADDE 39: Kiralama

Emlakın yabancı yatırımlı tesis ve yabancı yatırımcılara kiraya verilmesi kira sahibiyle kiracı arasındaki sözleşme ve Azerbaycan Cumhuriyeti’nin ilgili kanununa uygun olarak yürütülür.

MADDE 40: İmtiyaz Anlaşmaları

Yabancı yatırımcılara doğal kaynaklar etüd işleri araştırma çalışmaları ve işletilmesi haklarının tanınması Azerbaycan Bakanlar Kurulunun imzaladığı Azerbaycan Cumhuriyeti Yüksek Sovyetinin onayladığı imtiyaz anlaşmalarınca çözüme bağlanır. İmtiyazlı anlaşmalarda değişiklik (anlaşmada öngörülmüyorsa) yapılamaz.

VI. BÖLÜM

SERBEST EKONOMİK BÖLGELERDE YABANCI YATIRIMI

MADDE 41: Serbest Bölgelerde Yabancı Yatırımlı Tesisler ve Yabancı Yatırımcıların Faaliyetleri

Azerbaycan’da serbest ekonomik bölgeler yabancı yatırımlı tesisler ve yabancı yatırımcılar için kolaylıkların sağlandığı bölgedir. Serbest ekonomik bölgelerin meydana getirilmesi burada yabancı yatırımlı tesislerin ve yabancı yatırımcıların kayıt koşulları Azerbaycan Cumhuriyeti Serbest Ekonomik Bölgeler Kanunu’yla belirlenir.

VII. BÖLÜM

MADDE 42:Anlaşmazlıkların Çözümlenmesi

Yabancı yatırımcılar ve yabancı yatırımlı tesislerle Azerbaycan Cumhuriyeti devlet makamları tesisler, kamu kuruluşları ve diğer tüzel kişiler arasında çıkan anlaşmazlıklar yabancı yatırımcı tesislerin üyeleri arasında, yabancı yatırımlı tesisler ararsında çıkan anlaşmazlıklar Azerbaycan Mahkemelerinde veya tarafların mutabakatı üzerine hakem mahkemesinde veya üçüncü bir ülkede  ya da Azerbaycan yasalarında öngörüldüğü halde üretimle ilgili anlaşmazlıkların çözüldüğü makamlarca çözüme bağlanır.

MADDE 43: Uluslararası Anlaşmalar

Azerbaycan’ın imzaladığı uluslararası anlaşmalarda işbu kanunda bulunan maddelerden farklı maddeler olduğu halde uluslararası anlaşmalar tercih edilir.

*07.04.1992 ve 05.11.1996 tarihli değişiklikler ve ilaveler işlenmiştir.

Azerbaycan’da müşterek müessese, müstakil şirket kurmak, temsilcilik veya şube açmak için A.C. Adalet Bakanlığı’na takdim olunacak belgeler

A. Yabancı Yatırımcı Gerçek Kişi ise:

1. Ticari faaliyet gösterdiğine dair belge (2 adet)*

2. İkametgah adresi (2 adet)*

3. Şirket tüzüğü (Azerbaycan’da hazırlanacak, 5 adet)

4. Pasaportun fotokopisi (2 adet)

5. Noter tasdikli dilekçe (Azerbaycan’da hazırlanacak)

6. Kayıt için gerekli meblağın yatırıldığına dair makbuz

7. Müessesenin Azerbaycan’daki adresi

8. Mühür ve kaşe örneği (2 adet)

Not: Yabancı yatırımcı vekaletname ile kendi adına şirket kuruluşu için başka şahıslara yetki verebilir. Ancak, yetki verilen şahıs, kimliğini ve açık adresini belirten belgeleri Adalet Bakanlığına sunmalıdır.

B. Yabancı Yatırımcı Tüzel Kişi ise:

1. Oda sicil kayıt belgesi (2 adet)*

2. Banka hesabı hakkında bilgiler (2 adet)*

3. Şirket tüzüğü (Kuruluş Ticaret Sicil Gazetesi, 2 adet)*

4. Müessesenin kuruluşuna dair karar (2 adet)

5. Müessesenin adresi

6. Şirket tüzüğü (Azerbaycan’da hazırlanacak, 5 adet)

7. Kayıt için gerekli meblağın yatırıldığına dair makbuz

8. Kurucunun Azerbaycan’daki adresi

9. Mühür ve kaşe örneği (2 adet)

(*) işaretli belgelerin Azerbaycan’ın Türkiye’deki Büyükelçiliği veya Konsolosluğu tarafından tasdik olunması gerekmektedir.