Anonim Şirket Kuruluş İşlemleri

Anonim Şirketler en az 5.000.000.000.TL (23.3.2002 tarih ve 24704 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2002/2 seri nolu tebliğ uyarınca 50 milyar TL) sermaye ve en az 5 hakiki veya hükmi şahıs ile kurulabilen sermaye şirketleridir.

Anonim Şirket, bir ünvana sahip, esas sermayesi muayyen ve eşit paylara bölünmüş olan ve borçlarından dolayı yalnız mamelekiyle mesul bulunan şirkettir. Ortakların mesuliyeti taahhüt etmiş oldukları sermaye payları ile, mahduttur. Türk Ticaret Kanununa göre anonim şirketler iki şekilde kurulmaktadır.

a. Ani surette kuruluş

b. Tedrici surette kuruluş

1.1. ANONİM ŞİRKETLERİN ANİ KURULUŞLARI ANA SÖZLEŞMENİN HAZIRLANMASI VE NOTERDE TASDİK ETTİRİLMESİ

Kurucular tarafından ana sözleşmeye yazılması gereken hususlar T.T.K.nın 279. maddesinde izah edilmiştir.

Bu maddeye göre:

Esas mukavelenin yazılı şekilde yapılması ve bütün kurucuların imzalarının noterden tasdik ettirilmiş bulunması şarttır.

Esas mukaveleye aşağıdaki hususlar yazılır:

1. Şirketin ticaret ünvanıyla merkezinin bulunacağı yer;

2. Şirketin maksadıyla mevzuunu teşkil eden muamelelerin nevi ve mahiyeti,

3. Şirketin esas sermayesinin miktarı ve her payın itibari kıymeti, ödeme suret ve şartları;

4. Paradan başka sermaye olarak konan haklar ve mallarla bunlara mukabil verilecek hisse senetlerinin miktarı ve mevcut işletmenin veya bazı ayınların devir alınması bahis mevzuu olduğu takdirde onun bedeli ve kurucular tarafından şirketin kurulması için şirket hesabına satın alınan diğer şeylerin bedelleriyle şirketin kurulması hususunda hizmetleri görülenlere verilmesi gereken ücret veya tahsisat yahut mükafatın miktarı;

5. Kurucularla idare meclisi azalarına ve diğer kimselere şirket kazancından sağlanacak hususi menfaatler;

6. Şirket işlerini idare ve murakabe ile mükellef olanların ne suretle seçilecekleri ve bunların hak ve vazifeleri ve imza koymaya salahiyetli olanlar.

7. Umumi heyetlerin ne suretle davet edileceği; toplantıların vakti ve rey verme ile müzakere icrası ve karar verilmesi hususlarının tabi olduğu kayıt ve şartlar;

8. Şirket bir müddet ile tahdit edilmişse bu müddet;

9. Şirkete ait ilanların ne suretle yapılacağı;

10. Ani kuruluş halinde her ortağın taahhüt ettiği sermayenin nevi ve pay miktarı;

1.2. KURUCULAR

Medeni hakları kullanma ehliyetine sahip, reşit olan her hakiki kişi kurucu ortak olabilir.

Ancak devlet memurları ve medeni haklardan yoksun bulunanlar kurucu ortak olamazlar.

Mümeyyiz olmayanlarla, küçükler ve mahcurların medeni hakları kullanma yetkileri olmadığından bunlar, bu haklarını ancak kanuni temsilcileri vasıtası ile kullanabilirler.

Tüzel kişiler ve yabancılar da belli şartları yerine getirmek kaydı ile kurucu olabilirler.

Anonim Şirketler en az 5 hakiki veya hükmi şahıs tarafından kurulabilmektedir. Şirketin kuruluşu sırasında bulunması gereken en az 5 ortak, şirketin devamı süresince de muhafaza edilmelidir. T.T.K.nın 434/4 maddesine göre ortak adedinin 5′den aşağıya düşmesi infisah sebebi olarak kabul edilmiştir.

Türk Ticaret Kanununun bu emredici hükmüne rağmen T.T.K. 435. madde yolu ile arızi olarak ve belli şartlarla ortak adedinin asgari sınırdan aşağıya düşmesi durumlarında şirket fâaliyetine devam edebilmektedir. T.T.K. 435′deki hüküm şu şekildedir:

“Şirketin tescilinden sonraki hakiki pay sahiplerinin sayısı beşten aşağı düşer veya şirketin kanunen lüzumlu organlarından biri mevcut olmaz yahut umumi heyet toplanmazsa, pay sahiplerinden veya şirket alacaklılarından birinin yahut Ticaret Vekaletinin talebi üzerine mahkeme şirketin durumunu kanuna uygun hale ifrağ için münasip bir müddet tayin eder ve buna rağmen durum düzelmezse şirketin feshine karar verir.”

1.3. YÖNETİM KURULU VE SÜRESİ

Anonim şirketlerin ani surette kuruluşlarında yönetim kurulu üyeleri ana sözleşme ile tespit edilirler, yönetim kurulu üyeleri en az 3 kişi olabilir. Yönetim kurulu pay sahibi ortaklardan veya pay sahibi olan hükmi şahsın temsilcisi olan hakiki şahıslardan oluşur (T.T.K: 312)

Faaliyet dönemi içerisinde yönetim kurulu üyelerinde bir azalma olduğu takdirde, yönetim kurulu kanuni şartları haiz bir kişiyi geçici olarak seçip ilk toplanacak genel kurulun onayına arz eder. Bu şekilde seçilen yönetim kurulu üyesi ilk genel kurul toplantısına kadar görev yapabilir (T.T.K. 315)

Kuruluşta düzenlenen ana sözleşmenin yönetim kurulu ve süresi maddesinde yönetim kurulu üyelerinin adedi “en az 3 kişi” tabiri ile düzenlenebilir. Bu durumda genel kurul kararı ile yönetim kurulu üyeliği adedinin şirketin ihtiyaçlarına göre artırılması imkanı yaratılmış olur.

Yönetim Kurulu üyelerinin görevlerinden alınması ancak genel kurul kararı ile olabilir (T.T.K. 316).

1.4. GÖREV SÜRESİ

Yönetim kurulu üyeleri en çok üç yıl için seçilebilirler. Kuruluş sırasında düzenlenen ana sözleşmede yönetim kurulu üyelerinin kaç yıl için seçildikleri belirtilmelidir.

1.5. ŞİRKETİ TEMSİL VE İLZAM

Ana Sözleşmenin bu maddesinde şirketin üçüncü şahıslar nezdinde temsil ve ilzam ediliş şekli düzenlenecektir. Bu görev yönetim kurulunun tamamına verilebileceği gibi, bir yönetim kurulu üyesine de verilebilir veya şirket çift imza ile yönetilebileceği gibi bu yetki tek imzaya da verilebilir. Aile şirketlerinde veya tek kişinin payların çoğunluğuna sahip olduğu şirketlerde tek imza, muamelelerin yürütülmesi bakımından rahatlık vermektedir.

Ancak şirketi temsil ve ilzam edecek imzaların adedinin ve yetkilerin neler olacağının ana sözleşmede tespiti yerine bu konuyu yönetim kurulunun yetkisine bırakmak şirket faaliyetlerinin pratik şekilde halledilmesi için kolaylık sağlayabilmektedir.

1.6. DENETÇİLER

Denetçiler gerek hissedarlar arasından gerekse dışarıdan ilk önce ana sözleşme hükümlerine göre, sonradan genel kurul tarafından beş adetten çok olmamak üzere seçilirler. Ana Sözleşme ile seçilen denetçilerin isimlerinin Ana Sözleşmeye yazılması şarttır.

Şu kişiler denetçi olamazlar;

Yönetim kurulu üyelerinin usul ve füruu ile eşi ve üçüncü dereceye kadar kan ve sıhri hısımları,

Yönetim kurulu üyeleri

Şirketin memur ve işçileri,

Medeni hakları kullanma ehliyetine sahip olmayanlar

1.7. GÖREV SÜRESİ

Denetçiler Ana Sözleşme hükümlerine göre ilk önce bir yıl için seçilirler. Sonraki genel kurul toplantılarında ise en çok üç yıl için seçilebilirler.

1.8. KURULUŞUN TESCİLİ İÇİN GEREKLİ BELGELER

a) Dilekçe (Yönetim kurulu tarafından imzalanacak ve dilekçeye eklenen belgeler belirtilecek),

b) Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın onayından geçmiş ana sözleşme (3 nüsha),

c) Unvan altında noter onaylı imza beyannamesi (3 nüsha),

d) Sicile verilecek taahhütname,

e) Şirket sermayesinin binde ikisi tutarında tüketiciyi koruma fonu hesabına Merkez Bankası’na yapılan ödemenin makbuzu,

f) Kurucu ortakların resimli nüfus cüzdanı sureti (noter onaylı),

g) Aynı nevinden sermaye koyulmuş ise mahkemeden onaylı bilirkişi raporu ve mahkeme kararı,

h) Kurucular arasında tüzel kişi var ise kurulacak şirkete iştirak kararı,

i) Yabancı ortak var ise sermayesini Türkiye’ye döviz olarak getirdiğine dair belge,

j) T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı’ndan alınan yabancı sermaye izin belgesi,

k) Yabancı ortak gerçek kişi ise pasaport sureti

l) Oda kayıt beyannamesi.

1.9. MUHASEBE DEFTERLERİNİN ALINMASI VE TASDİKİ

Muhasebe için şu defterler alınır ve noterden tasdik ettirilir:

1 Yevmiye defteri .

2 Defteri kebir

3 Envanter defteri

4 Yönetim kurulu karar defteri

5 Ortaklar pay defteri

6 Damga pulu defteri

7 Demirbaş defteri

8 Amortisman defteri

1.10. TASDİK ZAMANI

Şirketin tescil ettirilmesinden önce muhasebe defterlerinin alınıp tasdik ettirilmesi gereklidir. Bunun için son gün Ticaret Sicilinde Şirketin tescil edildiği gündür

1.11. TÜRKİYE TİCARET SİCİLİ GAZETESİNDE İLAN

İlgili Ticaret Sicili Memurluğunca tescil işlemi yapıldıktan sonra Ticaret Sicili Memurluğu tarafından bir yazı ekinde gönderilen belgeler Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilan ettirilir. Bu belgelerin Ticaret Sicili Gazetesinde ilan edilmesinden sonra şirketin kuruluş işlemleri tamamlanmış olur.

Bu ilan şirketin ilgili meslek odasına kaydı sırasında oda (Ticaret Odaları) tarafından yapılabilmektedir.

1.12. VERGİ DAİRESİNE MÜRACAT ZAMANI

Vergi mevzuatımıza göre şirketin tescilinden önce vergi dairesine şirketin kaydının yaptırılması gerekmektedir. Bunun için son gün Şirketin Ticaret Sicili Memurluğu tarafından tescil edildiği gündür.

1.13. VERGİ DAİRESİNE MÜRACAAT

Vergi dairesine müracaat esnasında aşağıdaki bilgilerle şirketin kaydı yaptırılır:

Vergi dairesine verilecek dilekçe veya doldurulacak işe başlama formuna şu belgeler eklenecektir.

a) Ticaret Sicil Gazetesi ilan makbuzu,

b) Ana Sözleşme

c) İmza Sirküleri

d) İşyeri Kontratı (Noter tasdikli sureti) veya Tapu Fotokopisi.

e) Yönetim Kurulu üyelerinin Nüfus Suretleri ve İkametgah ilmühaberleri.

f) S.M.M.M. veya SM ile Yapılan Sözleşme.

Ayrıca vergi dairesi tarafından;

a) Muhtasar Vergi

b) Katma Değer Vergisi

c) Damga Vergisi Kaydı

d) Vergi Levhası Tasdiki

e) Kurumlar Vergisi Kaydı

Açılır.

1.14. TİCARET SİCİL TASDİKNAMESİNİN ALINMASI

Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilan çıktıktan sonra bağlı bulunulan Ticaret Sicili Memurluğuna başvurularak hazırlanmış olan Ticaret Sicil Tasdiknamesi alınır. Bu belge ilgili odaya kayıt için gereklidir.

1.15. ODAYA KAYIT OLUNMASI

Şirketin kuruluşunun tamamlanıp tescil ve ilan işlemleri bittikten sonra iştigal konusuna göre kayıt olunması gereken meslek odasına kayıt işlemi yaptırılır,

a) Oda kayıt beyannamesi (Odadan temin edilir)

b) Ticaret Sicil Tasdiknamesi

c) İmza Sirküleri

d) Şirket Ana Sözleşmesi

1.16. SOSYAL SİGORTALAR KURUMUNA BAŞVURULMASI

Kuruluşu tamamlanan şirkette eleman çalıştırılıyor ise eleman çalıştırılmaya başlanıldığı tarihten itibaren bir ay içerisinde ilgili S.S.K. şubesine başvurularak sigorta sicil numarası alınır. Doldurulan iş yeri bildirgesi ekinde Ticaret Sicili Gazetesi ve imza sirküleri verilir.

1.17. BÖLGE ÇALIŞMA MÜDÜRLÜĞÜNE BAŞVURULMASI

Kuruluşu tamamlanan şirkette eleman çalıştırılmaya başlanıldığı tarihten itibaren 15 gün içerisinde ilgili bölge çalışma müdürlüğüne başvurularak sicil numarası alınır.

1.18. ŞİRKET İMZA SİRKÜLERİ İLE İLGİLİ GİRİŞİMLER

Şirketin kuruluşu tamamlanarak tescil ve ilan işleminin yapılmasından sonra şirketin imza sirkülerinin çıkarılması gerekmektedir., Bunun için şu muameleler yapılır:

Yönetim kurulu karar defterinde gerekli karar alınır.

Bu karar ile noterden imza sirküleri çıkarılır.

Çıkarılan imza sirküleri ve yönetim kurulu karan ile ticaret sicili memurluğuna başvurularak imza sirkülerinin tescil ve ilan işlemi yapılır.

Tescil edilen imza sirküleri T. Ticaret Sicili Gazetesinde ilan ettirilir.

İlan edilen imza sirkülerinin yayımlandığı T. Ticaret Sicili Gazetesi. ile notere müracaat edilerek şirket için gerekli olacak esas imza sirküleri çıkarılır. Bu imza sirkülerinde şirketi temsil ve ilzam edecek imzalar ve yetkilerinin neler olacağı açıkça belirtilmelidir.

1.19. ANONİM ŞİRKETİN TEDRİCİ KURULUŞU SIRASINDA YAPILACAK İŞLEMLER

Anonim şirketin tedrici şirkette kuruluşu T.T.K. 281302 maddelerinde yer almıştır. Tedrici surette kuruluş için 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu hükümleri ile Türk Ticaret Kanunundaki ilgili hükümler uygulanır. Sermaye Piyasası Kurulu tarafından çıkartılan Seri I Tebliğ No: 13′ün IV. Bölümünde tedrici kuruluş işlemlerinde kurul kaydına alınma konusu işlenmiştir.

Anonim şirketlerin TEDRİCİ olarak kuruluşu sırasında şu işlemler yapılır:

1. Ana sözleşme kurucu ortaklar tarafından düzenlenerek noterden tasdik ettirilir. (Bakanlığa müracaattan önce hazırlanan âna sözleşme SPK onayına sunulmalıdır).

2. Sermaye Piyasası mevzuatına göre Bakanlıktan gerekli onay alındıktan sonra Sermaye Piyasası Kuruluna seri 1 sayı 1 nolu tebliğ gereğince başvurularak izahname düzenlenir ve yayınlanır.

3. Sermaye Piyasası Kurulundan gerekli izin alındıktan sonra taahhüt edilen sermaye tamamlanarak ortaklarca ödenir.

4. Ödemenin tamamlanmasına müteakip kuruluş genel kurulu toplanır.
5. Kuruluş genel kurulunun toplanmasından sonra ani kuruluşta yapılan işlemlerin aynısı sıra ile tatbik edilir.