VUK 376 GÖRE İNDİRİM TALEP EDİLİRSE DAVA AÇMA HAKKI SONA ERER Mİ?

I- GİRİŞ

213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 376. maddesi gereğince, vergi ziyaı, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları da indirim konusu olarak düzenlenmiş olup, yasal düzenleme; “ikmalen, re’sen veya idarece tarh edilen vergi veya vergi farkını ve aşağıda gösterilen indirimlerden arta kalan vergi ziyaı, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarını mükellef veya vergi sorumlusu ihbarnamelerin tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde ilgili dairesine başvurarak vadesinde veya 6183 sayılı Kanun’da belirtilen türden teminat göstererek vadenin bitmesinden itibaren 3 ay içinde ödeyeceğini bildirirse;

1- Vergi ziyaı cezasında birinci defada yarısı, müteakiben kesilenlerden üçte biri,

2- Usulsüzlük veya özel usulsüzlük cezalarının üçte biri indirilir.”

hükmü gereğince cezalarda indirim söz konusudur.

Ayrıca, mükellef veya vergi sorumlusu ödeyeceğini bildirdiği vergi ve vergi cezasını yukarıda yazılı süre içinde ödemez veya dava konusu yaparsa bu madde hükmünden faydalandırılmaz.

Yukarıda belirtilen hükümler vergi aslına tabi olmaksızın kesilen usulsüzlük cezaları hakkında da uygulanır.

Diğer taraftan, normal şartlarda kendisine ceza ihbarnamesi tebliğ edilen mükellef bu cezaya karşı ihbarnamenin tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içerisinde VUK’un 376. maddesini talep edip, bu cezada 1/3 veya duruma göre 1/2 nispetinde indirim talebinde bulunabilmektedir.

İndirilmiş ceza miktarının 30 gün içerisinde vergi dairesine yatırılması gerekmektedir. Burada iki türlü bir durum söz konusu olmaktadır.

Bunlardan ilki, ceza ihbarnamesinin tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içerisinde VUK’un 376. maddesine göre, indirim talebinin yazılı olarak yapılması gereğidir. Diğer ikinci durum ise, 376. maddeye göre, indirim talebi yapıldıktan sonra ödeme açısından indirilmiş miktarın 30 gün içerisinde yatırılması zorunludur. Ayrıca yine VUK’un 376. maddesine göre, ödeme vadesi indirilmiş miktar için teminat verilmesi veya gösterilmesi halinde bu vade 3 aya kadar da çıkarılabilmektedir.

Burada tartışma konusu olay esas itibariyle, VUK’un 376. madde talebinden sonra bu talepten cayılarak veya cayılmaksızın doğrudan ilgili vergi mahkemesinde dava açma tercihinin kullanılması halinde durum tartışmaya açılmaktadır.

Kanımızca, VUK’un 376. maddesine göre, talepte bulunan bir mükellefin bu talepten sonra dava açmasının mümkün olabileceği irdelenmeye çalışılacaktır.

Mükellef tarafından tarhiyata karşı dava açılması halinde de 376. madde hükmünden yararlanılmaz. Ancak 30 günlük süre içinde dava açan mükellef daha sonra davasından vazgeçip cezada indirim talebinde bulunabilir. Ancak bu konuda yargı organlarınca herhangi bir karar verilmemiş olması gerekir.

Diğer taraftan, mükellefin tarhiyata karşı uzlaşma talebinde bulunduktan sonra, süresi geçmemiş olmak kaydıyla cezada indirme talebinde bulunması mümkündür. VUK’un Ek 9 ve Uzlaşma Yönetmeliği’nin 14. maddesi uyarınca, uzlaşma tutanağı imzalanıncaya kadar mükellef, uzlaşma talebinden vazgeçerek 376. madde hükmünden yararlanma talebinde bulunabilir.

Bu durumda cezalarda indirme talebi için belirlenen 30 günlük başvuru süresinden daha uzun bir başvuru süresi ortaya çıkmaktadır.

Tabiatı ile bu durum tarhiyat sonrası uzlaşma için geçerlidir. Çünkü tarhiyat öncesi uzlaşmada uzlaşma sağlanamadığı takdirde henüz gönderilmiş bir ihbarname bulunmadığı için mükellefin ancak ihbarname gönderildikten sonra cezada indirme talebinde bulunması mümkündür. Ancak tarhiyat öncesi uzlaşmanın sağlanması halinde belirtmeye gerek yok ki mükellefin herhangi bir talepte bulunması mümkün değildir(1).

İkmalen ya da re’sen tarh edilen vergiler ve bunlara ilişkin cezalara kısmen itiraz edilmesi yani dava açılması durumunda ne gibi işlem yapılacağı VUK’da açıkça belirtilmemiştir. Başka bir anlatılma, mükellef, bulunan matrah farkının bir kısmını kabullenip, bir kısmını da dava konusu yapabilir.

Bu gibi durumlarda, dava konusu yapılmayan matrah farkına isabet eden vergi ve ceza nedeniyle, koşulların yerine getirilmesi (yani süresinde başvuru ve ödeme yapılması) durumunda, cezada indirim uygulamasından yararlanılması mümkündür(2). Nitekim, bu konuda Danıştay’a yansıyan bir uyuşmazlıkta;

“…VUK’un 376. maddesinde, vergi aslı ve buna bağlı cezanın tamamının dava konusu edilmemesi durumunda, bu madde de açıklanan indirimden yararlanacağı, kısmen dava konusu edildiğinde, dava konusu yapılayan vergi aslında ilişkin cezaya indirim uygulanmayacağına dair bir hüküm yoktur. Bu durumda, kanunda aksi belirtilmedikçe madde hükmünün mükellef lehine yorumlanması gerekir.”

şeklinde karar verilmiştir(3). Kuşkusuz, bu konuda yapılabilecek en anmalı uygulama, kanun metninin Danıştay kararı doğrultusunda yeniden düzenlenmesi olacaktır(4).

Diğer taraftan, İzmir 2. Vergi Mahkemesi tarafından verilen bir Karar(5)’da mükellefin VUK’un 376. maddesinde yer almış olması halinde, bilahare açmış olduğu vergi davası dolayısıyla davanın reddi gerektiği idare tarafından ileri sürülse de, konuyu düzenleyen 213 sayılı Kanun’un 376. maddesinde, madde hükmünden yararlanılmış olmasının dava açmaya engel teşkil edeceği yönünden yararlanılmasına engel teşkil edeceği öngörüldüğünden davalı idarenin bu iddiasına itibar edilmemiştir.

——————————————————————————————————————–

(1) Bkz. M. Ali ÖZYER, Açıklama ve Örneklerle Vergi Usul Kanunu Uygulaması, s. 980

(2) Vahit POLATKAN, “İdari Müracaat Yolu ve Vergi Cezalarının İndirimi Konusu”, Petkim Uygulamalı Mevzuat Dergisi, Sayı: 3, Şubat 1990, s. 15

(3) Dn. 4. D.’nin, 07.04.1988 tarih ve E. 1987/5792, K. 1988/1372 sayılı Kararı (Şükrü KIZILOT, Vergi Uyuşmazlıklarıyla İlgili Danıştay Kararları ve Özelgeler (Muktezalar), C: 2, s. 2906).

(4) KIZILOT, age, s. 3485

(5) İzmir 2. Vergi Mahkemesi’nin, 29.09.2008 tarih ve E. 2008/951, K. 2008/1338 sayılı Kararı.

Benzer Konular:

1. VERGİ CEZALARINDA İNDİRİM UYGULAMASI
2. 4/b SİGORTALILARININ PRİME ESAS KAZANÇ BEYAN TALEP FORMU
3. Vergi beyanını pişmanlık hükümlerine göre verme
4. VERGİ DAİRESİ İLE UZLAŞMA
5. Yurt dışındaki ev kadınlarının emeklilik hakkı