Çin’de Şirket Kurma Rehberi

Giriş:Çin eyaletler, özerk bölgeler ve özel idare bölgeleri gibi farklı idari yapılanmalarla başkent Pekin’den idare edilmektedir. Genel kanun ve diğer ilgili mevzuat merkezi hükümet (Pekin) tarafından çıkarılmakta, eyalet ve diğer yerel düzeydeki idareler uygulamaya yönelik ayrıntıları düzenlemektedir.
Çin ekonomisi 1978 yıllarının sonlarına kadar dışa kapalı olarak gelişmiştir. 1978 sonlarında başlayan dışa açılma hareketi, 2001 Aralık ayında Çin’in Dünya Ticaret Örgütü üyeliğine kabul edilmesi ile birlikte hız kazanmış, buna paralel olarak yabancı yatırımcıların girebileceği alanlar da artmıştır.
Yabancı sermayenin Çin’de bir varlık kurmasının en kabul gören yöntemi temsilcilik ofisi açılmasıdır. Ancak temsilcilik ofislerinin ticari faaliyette bulunmaları mümkün olmadığı için temsilcilik ofislerinin faaliyetleri, pazar ve müşteri araştırması, ana şirketin işlerinin takip edilmesi gibi alanlarla sınırlı kalmaktadır. Temsilcilik ofisi dışında yabancı sermaye 3 değişik yöntemle Çin’de şirketleşebilmektedir.
Yabancı Yatırım Türleri
Temsilcilik ofisi dışında, yabancı sermaye için temel olarak 3 değişik şirket kurma yöntemi bulunmaktadır. Bunlar :
1- Çin-Yabancı Ortak Girişimi (Sino-Foreign Equity Joint Venture)
2- Çin-Yabancı Mukavelevi Ortak Girişim (Sino-Foreign Contractual Joint Venture)
3- Tümüyle Yabancı Sermayeli İşletme (Wholly Foreign-owned Enterprise)
Bu aşamada faaliyette bulunmayı düşündüğünüz sektörün % 100 yabancı yatırıma serbest olup olmaması, kurulacak şirketin türünü de belirlemektedir. Genel itibariyle hizmet sektörü hala tümüyle yabancı sermayeye açık olan bir sektör değildir. Ancak DTÖ taahhütleri çerçevesinde Çin hükümeti 11 Aralık 2004 tarihine kadar ticaret hakkını yerli ve yabancı tüm kişi ve şirketlere açacağını taahhüt etmiştir.
Çin, DTÖ Katılım Protokolü ile, hububat, bitkisel yağ, şeker, tütün, hampetrol, rafine petrol, kimyasal gübre ve pamuk ithalatı ile çay, pirinç, soya fasulyesi, tungsten cevheri, amonyum paratungstat, tunsgstat ürünleri, kömür, hampetrol, rafine edilmiş petrol, ipek, ağartılmamış ipek, pamuk, pamuk ipliği, pamuklu dokuma kumaş, antimon cevheri, antimon oksit, antimon ürünleri ve gümüş ihracatı dışında kalan malların tüm yerli ve yabancı sermaye ve şahıs şirketlerince ithal ve ihraç edilmesine ilişkin tüm sınırlamaları 11 Aralık 2004’e kadar kaldıracağını taahhüt etmiş olup, bu taahhüt yerine getirilmiştir. Artık yabancı şirketler de kota ve lisans uygulamasına tabi olmaksızın ithalat ve ihracat yapmak üzere şirket kurabileceklerdir.
Yabancı Yatırımlar için Rehber Katalog
Çin hükümeti yabancı sermayenin yönlendirilmesi amacıyla bir yabancı yatırımlar rehber kataloğu yayımlamıştır. Rehber katalog ile yabancı yatırım “sınırlı”, “teşvik edilen” ve “yasak” olmak üzere 3 ayrı sınıfta toplanmıştır.
Bir şirket kurmak için yapılacak başvurunun kabul, inceleme ve onay aşamaları, yatırım tutarı ile yukarıda bahsi geçen katalogtaki yerine de bağlı olarak merkezi hükümetten yerel idarelere kadar değişmektedir.Başlangıçta yabancı yatırım izinleri merkezden verilirken giderek yetki devri genişlemiştir.
Bugün itibariyle Çin kamu kaynağı kullanmayan projelerde inceleme ve onay aşamaları bulunmamaktadır. Bunun dışındaki projelerde ise onay ve istatistik amaçlı kayıt şartı devam etmektedir.
Proje Onayı Nereden Alınacak?
Rehber Katalog’ta “teşvik edilen” veya “sınırlı” kategorideki bir yatırım için toplam yatırım tutarı (yatırım tutarının artırılması sonucu ulaşılan rakam da dahil olmak üzere) 100 milyon dolar veya üzerinde ise Ulusal Kalkınma ve Reform Komisyonu (NDRC-National Development and Reform Commission-) tarafından onaylanmaktadır.
Rehber Katalog’ta “yasaklı” kategorideki bir yatırım için toplam yatırım tutarı(yatırım tutarının artırılması sonucu ulaşılan rakam da dahil olmak üzere) 50 milyon dolar veya üzerinde bir yatırımın onayi yine NDRC’den alınmaktadır.
Kanunla getirilen limitlerin üzerindeki yabancı sermayeli işletmelerin kuruluş, değişiklik, kota veya lisans hususları, anasözleşme tadilatlari, ortaklık yapısında değişiklikler vs gibi işlemlerde Ticaret Bakanlığının onayı gerekmektedir.
Yuakrıdaki tanımlamalar dışında kalan yabancı sermayeli projelerin onayı ise yerel düzeydeki devlet organlarından alınmaktadır.
Şirket Kurma Aşamaları
Başvuru (Çin – Yabancı Ortaklıkları için)
Yabancı sermayeli şirket oluşumu için ilk aşama başvuru aşamasıdır. Az önce bahsi geçen 3 yatırım türünden ilk ikisinde (Çinlilerle ortaklık yapılması durumunda) ortaklığın onaylanması için bir iş teklifi hazırlanır. Bu teklifi Çinli ortak hazırlayarak yatırım türüne göre ilgili makama teslim eder.
Fizibilite
İş teklifinin onaylanmasının ardından çinli ve yabancı ortağın fizibilite üzerinde çalışma yaparak inceleme ve onay makamına sunması beklenir. Bu aşamada şirket tüzüğü hazırlanır.
Ortaklık Sözleşmesi ve Şirket Tüzüğü Onayı
Fizibilitenin de onaylanmasının ardından ortaklık sözleşmesi ve şirket tüzüğü onay için Ticaret Bakanlığına gönderilir. (Pekin dışında Ticaret Bakanlığının ilgili ofisine gönderilir). Ticaret Bakanlığı fizibilite, iş akdi ve şirket tüzüğünü aldığı tarihten itibaren 90 gün içerisinde olumlu veya olumsuz cevaplar.
Yabancı Sermayeli İşletme Onay Belgesi
Ticaret Bakanlığı olumlu cevap veririse ortaklığa “Yabancı Sermayeli Şirket Onay Belgesi” verilir. Bu onay şirketin ticaret siciline tesciline ve işletme ruhsatı almasına izin veren bir belgedir.
İşletme Ruhsatı Başvurusu
Ticaret Bakanlığından Yabancı Sermayeli Şirket Onay Belgesi alındıktan itibaren 30 gün içinde sanayii ve ticaret ofisine   “İşletme Ruhsatı” için başvurulması zorunludur. İşletme ruhsatının verildiği tarih şirketin kuruluş tarihidir.
Tümüyle Yabancı Sermayeli Şirket Kuruluşu
Bunun için yabancı yatırımcının başvuru işlemlerini yatırımcı adına yürütmeye yetkili kuruluşlar mevcuttur(Örnek : FESCO) Prosedür aynıdır. Ancak işlemleri adınıza yürüten bir şirket bulunmaktadır. Onay için yasal süreler aynıdır.
Tamamen yabancı sermayeli şirketler işleme ruhsatını aldıktan itibaren 30 gün içerisinde Yuan (Çin para birimi) ve döviz cinsinden banka hesaplarını açtırmak, vergi ve gümrük idarelerine kaydolmak zorundadırlar.
Asgari Kayıtlı Sermaye Şartı
Çin yabancı sermayeli işletmelerde asgari kayıtlı sermaye ve sermayenin ödenmesi hususlarında açık hükümler getirmiştir.
Şirketler Kanununa göre şirketler esas itibariyle A.Ş. veya Ltd. şirket şeklinde kurulmaktadır.
Ltd. şirketler için asgari kayıtlı sermaye faaliyet türüne göre değişmektedir. Üretim ile iştigal edecek bir Ltd. şirket için asgari kayıtlı sermayenin 500.000 RMB olması gerekir. Mal toptancılığı ile iştigal edecekse bu rakam değişmezken perakendecilikle iştigal edecek bir Ltd. şirketin asgari kayıtlı sermayesinin 300.000 RMB olması gerekmektedir. Teknoloji geliştirme, danışmanlık ve hizmet işi ile iştigal edecekse Ltd. şirketin asgari 100.000 RMB kayıtlı sermayesi olması istenir.
A.Ş. statüsünde asgari kayıtlı sermaye ise 10.000.000 RMB olarak belirlenmiştir.
Mevcut geçerli yasal düzenlemelere göre yabancı sermayeli girişim ortaklıklarının asgari kayıtlı sermaye seviyeleri aşağıdaki gibi belirlenmiştir:
1-    Perakendecilik ile iştigal edecek bir iş ortaklığı (Joint venture-JV) orta ve batı Çin’de ise 30.000.000 RMB değilse 50.000.000 RMB
2-    Toptancılıkla iştigal edecek bir iş ortaklığı (JV) için 80.000.000 RMB, orta ve batı bölgelerde kurulmuşsa 60.000.000 RMB
3-    Yabancı veya iş ortaklığı şeklinde banka kurulacaksa 300.000.000 RMB değerinde serbest konvertbl döviz
4-    Yabancı veya iş ortaklığı şeklinde kurulacak bir mali kuruluşta 200.000.000 RMB değerinde serbest konvertbl döviz
5-    Seyahat acentası iş ortaklığında 4.000.000 RMB
6-    Dış ticaret alanında iş ortaklığında 100.000.000 RMB
7-    Uluslararası yük taşımacılığı alanında iş ortaklığında 1.000.000 ABD doları
8-    Yayın basımı işi için kurulmuş iş ortaklığında 5.000.000-10.000.000 RMB arası.
9-    Eyaletlerarası temel telekom hizmetleri için kurulan şirketlerde asgari kayıtlı sermaye şartı 2.000.000.000 RMB’dir. Eyalet dahilinde temel telekom hizmetleri için 200.000.000 RMB, eyaletlerarası katma değerli telekom hizmetleri için 10.000.000 RMB, eyalet dahilinde katma değerli telekom hizmetleri vermek amacıyla kurulmuş bir şlirket için ise 1.000.000 RMB asgari kayıtlı sermaye şartı bulunmaktadır.
10-    Yabancı sermayeli sigorta şirketleri için 200.000.000 RMB veya eşdeğeri serbest konvertbl döviz
11-    Yabancı sermayeli yatırım şirketi için 30.000.000 ABD doları
12-    Yabancı sermayeli yatırım ortaklıkları için 30.000.000 RMB
Bunların dışında kayıtlı asgari sermayenin toplam yatırım ile ilişkilendirildiği durumlar da mevcuttur. Sözgelimi bir Çin-yabancı iş ortaklığında:
1-    3 milyon ABD doları veya daha altındaki bir yatırım sözkonusu ise kayıtlı sermayenin toplam yatırım tutarının asgari % 70’inde olması beklenir.
2-    3 milyon ABD dolarından fazla ancak 10 milyon ABD dolarına eşit veya daha az ise kayıtlı sermayenin toplam yatırım tutarının asgari % 50’si olması gerekmektedir. Toplam yatırım 4.2 milyon dolardan az ise asgari sermayenin 2.1 milyon dolardan aşağıda olmasına izin verilmez.
3-    Toplam yatırım 10 milyon ABD dolarından fazla ancak 30 ABD dolarına eşit veya bundan az ise asgari kayıtlı sermayenin toplam yatırımın % 40’ı olması aranır. Toplam yatırım 12.5 milyon ABD dolarından az ise asgari kayıtlı sermayenin 5 milyon ABD dolarından az olmaması gerekir.
4-    Toplam yatırım 30 milyon ABD dolarından büyük ise asgari kayıtlı sermayenin toplam yatırımın üçte birinden az olmaması şarttır. Yatırım tutarı 36 milyon dolardan az ise asgari kayıtlı sermayenin de 12 milyon dolardan aşağıda olmaması gerekmektedir.
Bir yabancı sermayeli işletme yukarıdaki şartları tamamlayamayacağını düşünüyorsa “özel muamele” için ilgili mercilere başvurabilir. Burada birden fazla merkezi hüümet kuruluşunun devrede olacağı unutulmamalıdır.
Kayıtlı Sermaye Ödenme Süresi
Çin’deki her 3 tür yabancı yatırım şeklinde de (iş ortaklıkları ve tümüyle yabancı sermayeli kuruluş durumunda) ortaklık sözleşmesi veya şirket anasözleşmesinde sermaye şartının ne zamana kadar yerine getirileceğine dair hükmün açıkça belirtilmiş olması gerekir.
Sermaye şartının yerine getirilmesinde Çin’de iki yöntem mevcuttur. Bunlardan biri ortakların tek seferde işletme ruhsatı alınmasını müteakip 6 ay içerisinde sermayeyi ödemeleridir. İkinci yöntem ise sermayenin taksitlendirilerek ödenmesidir. Bu durumda ilk taksidin toplam kayıtlı sermayenin (her ortağın payına düşen kısmın) % 15’inden az olmaması gerekir. Bakiyenin belirli bir zaman içerisinde kapatılması şarttır. Uygulamada:
1-    500.000 ABD doları veya altındaki kayıtlı sermayelerde son ödemenin, işletme ruhsatı alınmasından itibaren en çok 1 yıl içerisinde yapılması gerekir.
2-    500.000 ABD dolarından fazla ancak 1 milyon ABD dolarına kadar (1 milyon dolar dahil) olan kayıtlı sermaye olması durumunda kayıtlı sermayenin tamamının işletme ruhsatı alınmasından itibaren en çok 18 ay sonra ödenmesi gerekir.
3-    Kayıtlı sermaye 1 milyon ABD dolarından fazla ancak 3 milyon ABD dolarından az (3 milyon dolar dahil) ise işletme ruhsatı alınmasından itibaren en çok 2 yıl içerisinde ödenmesi gerekir.
4-    Kayıtlı sermayenin 3 milyon ABD dolarından fazla ancak 10 milyon ABD dolarından az (10 milyon dolar dahil) ise işletme ruhsatı alınmasından itibaren en çok 3 yıl içerisinde ödenmesi gerekir.
5-    Kayıtlı sermayenin 10 milyon ABD dolarından büyük olması durumunda ise onay merci her olayı kendi içerisinde ayrı ayrı değerlendirmekte ve farklı ödeme takvimi çıkartabilmektedir.
Kayıtlı sermayenin kanunla tanınan sürelerde ödenmesinde bir zorlukla karşılaşan yabancı sermayeli işletme sermaye kapatma döneminin uzatılması için ilgili makamlara dilekçe ile başvurmak zorundadır.
Tek Başvuruda Tüm Kuruluş İşlemlerinin Tamamlanması
Çin doğrudan yabancı sermayede çok parlak bir performans sergilemektedir. Haftada 1.4 milyar dolara yakın doğrudan yabancı sermaye fiilen ülkenin döviz rezervlerine eklenmektedir.
Bu durum ülke içinde yerel yönetimler arasında yatırım ortamının iyileştirilmesi hususunda kıyasıya bir rekabete yolaçmaktadır. Birçok yerel hükümet, yabancı sermayeye tek bankodan tüm işlemlerini yaptırabileceği “one stop shop” olarak adlandırılan hizmet sunmaktadır. Burada yabancı yatırımcıdan istenen belgeler bir seferde sorulmakta, belgeler alındıktan itibaren belirli bir süre sonra (eyaletler arasındaki rekabet ve eyaletin yabancı sermayeye duyarlılığı nedeniyle genelde bu süreler yukarıda bahsi geçen 90 günlük yasal sürelerden çok daha kısa olabilmektedir) işletmenin kuruluşu hazırlanmış, ruhsat alınmış, gerekli vergi, gümrük kayıtları yapılmış olarak yatırımcıya her türlü sorun giderilmiş olarak hizmet verilmektedir.
TEMSİLCİLİK OFİSLERİ
Temsilcilik ofisleri (TO) de benzer şartlarda kurulduğundan ve çok yaygın biçimde kullanıldığından buna ilişkin bilginin ek olarak aşağıda verilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.
Neden Temsilcilik Ofisi?
Temsilcilik ofisleri (TO), en çabuk ve en ucuz yol olması nedeniyle Çin Halk Cumhuriyeti’ne (Çin) yatırım düşünen yabancıların en çok başvurduğu yöntemdir.
Sınırlı Faaliyet İzni
Faaliyet alanları sınırlıdır. Çin’deki faaliyetlerinden gelir elde etmeleri yasaktır. Piyasa araştırması yapmak, ana şirket adına işlemleri yürütmek, iş ilişkisi kurmak, ana şirket ile Çinli firmalar arasında müzakereleri yürütmek pazarlama veya kalite kontrolu yapmak gibi faaliyetler için kurulurlar. Kimi zaman ana şirket adına bir nevi satış ofisi rolünü üstlenseler de faturalama safhasında hiçbir şekilde TO’nun adı geçmemelidir.
Temsilcilik Ofisi Neler Yapabilir?
TO ile birlikte ofis kiralayabilir, mahalli personel istihdam edebilir, mal veya hizmeti (ana şirket adına) pazarlayabilir, ana şirketinizin Çin’deki faaliyetleri için destekleyici işleri yürütebilir. TO’da çalışan yabancılar oturma ve çalışma izni, çok girişli vize alabilir. Ancak Çin’deki faaliyetleri nedeniyle TO’ların para kabul etmeleri yasaktır. Yani Çin’de yürüttükleri işlemlerden para kazanmalarına izin verilmez. Ancak bazı durumlarda ana şirket üzerinden gelen paraların ilgili yere ödenmesine aracılık edebilirler.
Temsilcilik Ofisi Kurulması için Neler Gerekir?
TO kuruluşuna izin veren otorite, bizdeki ticaret siciline denk gelen State Administration of Industry and Commerce (SAIC) yani Devlet Sanayi ve Ticaret İdaresi’dir. SAIC’ler TO kuruluşu için yapılan başvuruda genelde aşağıdaki kriterleri ararlar:
- Enaz 1 yıllık iş geçmişi olma (ana şirket için)
-13 bin ABD Dolar karşılığına kadar kayıtlı sermaye. (Şirketler Kanununda kayıtlı sermaye olarak gecen tutar, kuruluş anında fiilen ödenmesi gereken asgari sermayedir)
-Ticari özgeçmiş veya en son gelir gider durumunu gösteren belge ve bilgiler
Eğer TO, ana şirket yerine ana şirketin bir iştiraki üzerinden kurulacaksa daha karmaşık bir prosedür veya resmi makamların ilave belge/bilgi talebi sözkonusu olabilmektedir.
Temsilcilik Ofisi Başvurusu
Çin’e has bir garip bir durum TO başvurusu sırasında karşımıza çıkmaktadır. Çin’de ofis kiralayabilmek için TO lisansınızın olması gerekmektedir. TO lisansı ise ancak ofis yerini kiraladığınızda istihsal edilmektedir. Bunun için kiralayacağınız ofisin belirli izinlerinin önceden alınmış olmasına ve TO kuracağınız yere dikkate etmenizde yarar görülmektedir.
Herşeyden önce ofisin kiralanacağı binada ofise izin verilip verilmediği, veriliyorsa yabancılar için serbest olup olmadığını öğrenmek gerekir. Bu şartların karşılandığına emin olduktan ve kira müzakere edilip mukavelede anlaşıldıktan sonra malsahibinin “yabancılara kiralama hakkı” olup olmadığını da ayırca öğrenmek gerekmektedir.  “zu lin xu ke zheng” olarak bilinen bu belge Yabancı Sermaye Ofisi tarafından TO başvurusu sırasında aranan bir belgedir.
Bu aşamayı bitirdikten sonra TO için belgelerinizi tamamlama safhasına geçebilirsiniz. Bu aşamada sizden:
- TO kuruluşu için bir dilekçe,
- Ana şirket için mevcut İşletme Ruhsatı veya en son mali tablolar
- Banka referans mektubu
Ana şirket yönetim organının Çin’de TO kurulmasına ilişkin kararı
istenecektir. Birçok durumda Çin’deki ticaret sicil ofisleri Türkiye’den gelecek belgelerde Türkiye’deki Çin konsolosluklarının tasdikini de ararlar. Hong Kong’ta kurduğunuz bir firmaya anakara Çin’de TO kuruyorsanız, kuruluş yerine göre (Shenzhen, Tianjin ve Changchun ve başka diğer bazı yerler gibi) belgelerin Çin tarafından Hong Kong’a atanmış bir yetkili tarafından onaylanması istenebilmektedir. Bu durumun kuruluş yerine göre mahalli ticaret sicil ofisinden (regional SAIC) sorulması gerekmektedir. Aksi taktirde onayın gecikmesi dolayısı ile iş yapmadan ofise kira ödenmesi gibi istenmeyen durumlara yolaçabilmektedir.
Tüm belgeler tamamlandığında genelde iki hafta içerisinde “TO Kuruluşu için Onay Belgesi” alınabilmektedir. Bu belge ile TO kuruluşu için resmi makamlardan izin almış sayılırsınız. Bu belge “İşletme Ruhsatı” yerine geçmemektedir. İşletme ruhsatı, kanundaki ingilizce karşılığı ile “İş Lisansı” (business license), Kuruluş Onay Belgesinin alınmasını müteakip genelde bir hafta içerisinde alınabilmektedir.
Gümrük İdaresine Kayıt
TO’lar Çin dışından yapacakları malların listesini önceden vermek kaydıyla Çin’e bu TO için kullanacakları malları gümrüksüz getirebilirler.
Temsilcilik Ofisi Vergi Ödemek Zorundadır
TO’ların “geliri olmadığı için vergi ödemeyeceğine” ilişkin yanlış bir kanı hakimdir. TO lar iki tür vergi ödemekle yükümlüdürler. İş vergisi (business tax) ve Yabancı Şirket Kurumlar Vergisi (Foreign Enterprise Income Tax).
İş vergisi, (kira, maaşlar, elektrik, su, telefon faturaları gibi) işletme masrafları üzerinden ödenmektedir. Aylık beyan edilip, aylık olarak ödenmektedir. Kurumlar Vergisi ise, iş vergisinin belirli bir oranı olarak hesaplanarak ödenmektedir. Netice itibariyle TO’nun işletme masraflarının % 10’u kadar bir tutar İş ve Kurumlar Vergisi ödemelerine yetmektedir.
Ana şirketin imalat sanayinde faaliyette bulunması ve TO’nun Çin’de mal satışı için aracılık etmesi veya TO’nun Çin mallarının ihracatına aracılık etmesi gibi durumlarda TO’ların vergi muafiyeti sözkonusu olabilmektedir. Ancak bu durumlar özel durumlar olup, profesyonel danışmanlık yardımı almak gerekebilmektedir. Vergi konusu Çin’de çok sıkı takip edilmekte cezalar ödenmemiş verginin 5 katına kadar çıkabilmektedir.
Temsilcilik Ofisinin Yabancı Çalışanlarının Vergi Yükümlülüğü
TO’ların baştemsilcileri veya diğer temsilciler, Çin’de yerleşik yabancı olarak vergi dairesine şahsen başvurarak gelir vergisi mükellefi olmak ve doğacak vergiyi ödemekle yükümlüdürler. Yabancılar için Çin’de bir vergi muafiyet eşiği bulunmaktadır. Aylık 4000 Yuan’lık gelir vergiden muaf tutulmuştur. Aşan kısım artan maaşa orantılı olarak artan vergiye tabi tutulmaktadır.
Temsilcilik Ofislerinin Banka Hesapları
TO’lar banka hesabı açmak zorundadırlar. Hesaplar Çin Bankasında olabileceği gibi yabancı banka da olabilir. Bu hesaba TO’nun masrafları için ana şirketten gelecek olan tutarlar yatırılır ve ofis masrafları ödenebilir. Ticari faaliyetten gelir elde etme yasağı bulunduğu için TO banka hesapları sıkı denetlenmektedir. TO hesabından nakit ödeme veya bireye transfere izin verilmeyebilir. İş ile ilgili bir ödemede yasal kanıt (fatura, kontrat vs) istenebilir.
Temsilcilik Ofislerinin Denetimi
Yeminli Mali Müşavirler tarafından yılda bir kez denetime tabidirler. Denetimde geçmiş yıla ilişkin defterler ve aylık vergi beyannameleri incelenir ve mahalli vergi dairesine yazılı rapor verilir.
Ticaret Yasağı
TO’ların ticaret yapması yasaktır. Çin’de yaptıkları işten para kabul edemezler. Ancak ana şirkete iş imkanı yaratabilir ve bu işten kaynaklanan verginin ana şirkete adına ödenmesine aracılık edebilirler. Bunun için TO ile ana şirketin muhatabı arasında bu konuda bir mukavele imzalanmış olması gerekir. Bunu yaparken aracılık edilecek işteki taraflar arasındaki kar tanımının iyi yapılması, bununla ilgili tüm işlemlerin sorunsuz yürütülmesine yardımcı olacaktır. TO’nun bu tür bir aracılık yapabilmesi için İşletme Ruhsatının bir kopyası ile beraber aracılık mukavelesinin, aracılığın yapılacağı yerdeki ilgili vergi dairesine değerlendirme / inceleme için götürülmesi gerekmektedir. İnceleme sonrasında ana şirketten bir stopaj sözkonusu olacaktır. Böylelikle TO ticaret yapmamış dolayısı ile vergilendirilmemiş olacak, Çin’de kurulu olmayan yabancı şirket (ana şirket) ticarete taraf olarak vergi (stopaj) ödeyecektir. Stopaj işin türüne göre değişebilmektedir. İşleme konu mal ve hizmet değerinin karlılığına göre otoritelerce bir değerlendirme yapılacak ve bunun sonucunda ulaşılacak rakam stopaj olarak ödenecektir. Vergi Yuan olarak ödenebilir ancak vergi tutarının ana şirket veya karşı şirket tarafından TO hesabına transfer edilmesi gerekecektir. Bu durumu meşru gösteren bir belge vergi dairesinden verilmektedir. Müşteriden gelen tutardan verginin ödenmesinden sonra ana şirkete işin parası gönderilebilir. Ancak bunun için de bir dizi izin alınması ve yazışma yapılması gerekmektedir.
Temsilcilik Ofisinde Yabancı Personel İstihdamı
Çin piyasasını hedefleyen yabancılar için en pratik yöntem olan TO’larda istihdam edilecek Çinli personelin bulunmasına yardımcı olması için kurulmuş en geniş örgüt “Foreign Enterprises Service Corporation”dır.(FESCO) FESCO’nun izni olmadan TO’ların Çinli personeli yasal olarak istihdam etmesi ve buna ilişkin diğer (Çinlinin TO’nun bulunduğu yerde oturma izni alması vs gibi) yasal formaliteleri tamamlaması mümkün değildir. TO’ların %100 yabancı sermayeli şirketler gibi tüzel kişiliği ve bağımsız sorumlulukları olmadığından devlet organları tarafından gözetilmesi gerektiği düşünülmüş, 80’lerin başından 90’lı yılların sonuna kadar FESCO’nun hakimiyeti devam etmiştir. Son zamanlarda bu tekel biraz kırılmıştır. 1996 yılından bu yana Pekin ve Şangay’da oluşturulan 5 tane, yasal olarak tanınmış kamu kaynaklı yarı-resmi örgüt bulunmaktadır. Bunlar :
•    FESCO,
•    China Star Corporation (Si Da),
•    China International Intellectech Co. (Zhong Zhi),
•    China International Enterprises Cooperation Co (CIECC)
•    China International Talents Development Centre (CITDC).
Guangdong eyaletinin Shenzhen kentinde FESCO’nun sunduğu hizmeti sunan ancak ücret tarifesi bilinmeyen bir şirket mevcut iken, aynı eyalette Guangzhou’da, 8 resmi şirket FESCO ile rakebet eder durumdadır. Dikkat edilmesi gereken husus, hizmet alınan şirketin yasal olup olmadığıdır. Zira personelin yasal olarak sitihdam edilip edilmemesi aracı şirketin yasal olup olmadığı ile ilgilidir.
Normal prosedüre göre Çinli çalışanın istihdamı için FESCO veya aynı hizmeti veren diğer kurumlarla bir sözleşme imzalanır. TO’nin bulunduğu yerde ikamet izni olmayan Çinliler için ayrıca gerekli ikamet izninin (hu kou) alınması şarttır. FESCO’nun görevi bu tür yasal formalitelerin halledilmesidir. Yasal olmamakla birlikte uygulamada sıkça görülen birşey,  Çinli çalışanların FESCO’ya kayıt olmadan önce TO ile 3 aylık deneme süreli anlaşmalarıdır. Bu, FESCO’ya verilen ücret ve komisyonlara karşı TO’larca geliştirilmiş bir fiili durum / yöntem olarak bilinmektedir.  Ancak bu yöntemin sorunsuz uygulanması her halükarda otoritelerin vicdanına bırakılmış durumdadır.
Geniş çaplı istihdamın sözkonusu olduğu TO’larda FESCO ile komisyonun müzakeresi mümkün olabilmektedir. Hatta bazı durumlarda, çalışan sayısını az gösterme veya çalışana ödenen meblağı resmi makamlara düşük gösterme gibi yöntemlere başvurulsa da cezasının ağır olduğunu hatırlatmakta yarar vardır. Otoriteler gerek FESCO’lar gerekse TO’larda çift taraflı çapraz kontrol yaparak, zaman zaman ani ziyaretler, zaman zaman ise telefon ederek gerçek çalışan sayısının beyan edilenle uyumlu olup olmadığını anlamaya çalışmakta, kaçak istihdamı önlemek için büyük çaba sarfetmektedir.
Baş Temsilcinin Çinli Olduğu Durum
Baştemsilcilerin Çinli olduğu TO’ların sayısı hızla artmaktadır. Dışardan bakıldığında Çin hükümeti için cazip gibi görünse de mahalli yönetimler buna sıcak yaklaşmamaktadır. Baştemsilcilik pozisyonuna atanmadan önce Çinli çalışanın belirli bir süre FESCO’ya kayıtlı çalışmış olması şartı aranmaktadır. Ayrıca Çinlinin birden fazla şehirde baş temsilcilik görevini yürütebilmesi için her bir şehirdeki FESCO ile anlaşmalı olup, buralara yönetim ücreti/komisyon ödenmesi gerekmektedir. Ancak uygulamada böyle durumlarda FESCO ile daha düşük komisyon için müzakere şansı da mevcuttur
Çinli Temsilcilik Ofisi Çalışanının Seyahat Özgürlüğü
Çinli çalışanın Hong Kong veya Makau’ya giriş izni alması mümkündür. Ancak aynı anda iki yere birden gitmesi için izin verilmez. Yurtdışına seyahatin gerekmesi durumunda da pasaport ve vize için yasal mercilere kendisi başvurarak vizeleri ilgili elçiliklerden alması gerekmektedir.
Çinlinin Hong Kong veya Makau’ya giriş izni alabilmesi için gerekli işlemler FESCO veya denk kuruluş tarafından yürütülür. İzin belgesinin (Gang Ao Tong Xing Zheng) çıkması 5 ay sürebilmektedir. TO çalışanı Çinlinin ikameti TO’nun bulunduğu yerde değilse bu süre daha da uzayabilmektedir. Güney Çin’de kurulu TO’larda çalışan Çinliler için bu izni almak hergeçen gün biraz daha zorlaşmaktadır. İzinlerini zorlaştırılmasının bir sebebinin, birtakım Çinlilerin Hong Kong firmaları üzerinden Çin’in güneyinde TO kurararak buradan Hong Kong veya Makau’ya Çinlileri geçirmek için meşru zemin hazırlama eğilimleri olduğu düşünülmektedir. Sonuç olarak verilen izin belgelerinin ve her defasında kullanılabilecek izin sürelerinin sayısına sınır getirilmiştir. Ayrıca otoriteler sözkonusu izni verirken kayıtlı istihdama ve ödenen vergilere bakmakta, izinleri azami 6 ayda bir yenilecek şekilde vermekte, her girişi ise 7 gün ile sınırlı tutmaktadırlar.
Çinli Personelin Temsilcililk Ofisinden Çıkarılması
Çinli çalışanın TO’dan istifa etmesi için 30 gün önceden yazılı olarak durumu bildirmesi yeterlidir. Aynı şekilde TO, 30 gün önceden bildirimde bulunarak Çinli çalışanın işine son verebilir. Bu bildirimi TO yazılı olarak FESCO’ya da yapmak durumundadır. Aksi taktirde FESCO’ya komisyon ödeme zorunluluğu sona ermez. Ayrılana tazminat ödenmesi esastır. Tazminatın hesabında TO’da çalıştığı süre gözününde tutulur. TO’da 6 aydan az çalışana tazminat ödenmesi zorunluluğu yoktur. Çin yasalarına göre, doğum izni, süt izni, hastalık,  yaralanma veya tedavi süresince TO çalışanının sözleşmesinin feshedilmesi yasal değildir. Ancak çalışanın uygunsuz davranışının TO’nun ciddi şekilde zarar görmesine neden olduğu durumlarda işverenin sözleşmeyi fesih yetkisi korunmuştur.

Yatırım Süreci (Şematik)
Tipik bir tamamlanma süreci 3 aydır.

Vergilendirme
Çin’de vergiler merkezi vergi ofisleri, yerel vergi ofisleri ve gümrük idareleri tarafından tahsil edilmektedir.
Ulusal düzeyde vergi ofisleri esas itibariyle kurumlar vergisi, KDV ve tüketim vergisinin tahsilatından sorumlu iken yerel vergi ofisleri gelir vergisi, iş vergisi, arsa değer artış vergisi, kentsel emlak vergisi, taşıt ve araç kullanım vergisi, kentsel bakım ve inşaat vergisi ile damga vergisi gibi yerel vergilerin tahsilatından sorumludurlar. Gümrük idareleri ise ithalat sırasında alınan gümrük vergileri, KDV ve tüketim vergilerinin tahsilatından sorumludurlar.
Yabancılar için Temel Vergiler
Katma Değer Vergisi
Üretim, dağıtım, teslime konu maldan yaratılan katma değer üzerinden vergi alınır. Mal satan, ithal eden veya hizmet temin eden tüm kişi ve kurumlar KDV ödemekle yükümlüdür.
KDV yükümlülüğü, vergilendirilebilir matrahın değerine göre genel veya küçük ölçek olarak ikiye ayrılmıştır. Mal üretimi veya hizmet temini ile iştigal eden bir mükellefin vergilendirilebilir hasılatı 1 Milyon RMB’den daha düşük ise küçük ölçekli KDV mükellefi sayılmaktadır. Toptan ve perakende ticaret ile uğraşıp ta vergilendirilebilir matrahı 1.8 milyon RMB’den daha düşük olanlar da KDV açısından küçük ölçekli mükellef sayılırlar. Küçük ölçekte KDV mükellefi için getirilen sınırların üzerinde matraha sahip mükellefler ise genel ölçekli mükellef olarak addedilmektedir.
Diğer taraftan sağlam ve muteber bir muhasebe ve kontrol sistemine sahip ve matrah açısından küçük ölçekli sayılabilecek bir işletme de zaman zaman genel ölçekli işletme sayılabilmektedir. Ancak kişiler, kurumsal olmayan birimler, vergilendirilebilir işlemleri olmayan işletmeler, matrahları küçük ölçekli mükelleflerden daha yüksek olsa dahi geniş ölçekli KDV mükellefi sayılmazlar.
Küçük ölçeklilerce ödenecek KDV satış hasılatına vergi oranının uygulanması ile hesaplanır. Ödenen KDV’nin matrahtan düşülmesine izin verilmez. Ticaret işletmeleri için ödenecek KDV %4 diğer işlemler için ise % 6’dır. İkinci el mal satışında KDV %50 indirimli (%2) olarak uygulanır.
Genel ölçekli KDV mükelleflerinde ise ödenecek KDV tahsil edilen KDV’nin indirilecek KDV’yi aşan kısmıdır. Tahsil edilen KDV’nin hesabı küçük ölçekli mükellef ile aynıdır. İndirilecek KDV’nin ileriki dönemlerden mahsup edilmesi de mümkündür.
İthalde KDV gümrüğe tabi değer üzerine gümrük vergisi eklendikten sonra KDV oranının uygulanması yoluyla tespit edilir. Tüketim malı ithalatı sözkonusu ise gümrük vergisi dahil gümrük değerine tüketim vergisi de dahil edilerek KDV matrahına ulaşılır.
Çin genelinde iki KDV oranı mevcuttur. Temel oran olan % 17 ve daha düşük oran olan %13. Hububat, yemeklik sebze yağı, içme suyu, ısıtma ve soğutma, sıcak su, kömür gazı, sıvılaştırılmış petrol gazı, doğalgaz, metan, yurtiçi kullanıma  yönelik kömür ürünleri, kitap, dergi, gazete, gıda ürünleri, kimyasal gübre, haşere ilaçları, zirai makinalar, zirai plastik kaplama ve yasa tarafından sayılan diğer malların satış ve ithalatı % 13 KDV’ye tabidir.
İhracatta KDV oranı % 0’dır. İhracata konu malın üretim aşamasında ödenen KDV de kısmen veya tamamen iade olunmaktadır.
Genel ölçekli KDV mükellefleri özel KDV faturası alabilmektedirler. KDV mükellefi olmayanlar ile küçük ölçekli KDV mükelleflerinin özel fatura alıp kullanma hakkı yoktur. Genel ölçekli mükellefler vergiye tabi bir malın satışında özel KDV faturası düzenlemekle yükümlüdürler. Genel ölçekli mükellefin bir tüketiciye vergiye tabi bir mal satışı sözkonusu ise veya gümrüksüz mal satışı ya da ihracat için mal satışı sözkonusu ise özel KDV faturası düzenlenmesine gerek yoktur.
Mal satışı veya hizmet temini durumlarında mükellefin ödemeyi tam olarak alması veya ödeme yerine geçen belgeyi teslim alması ile başlar. İthalat durumunda ise gümrük beyanı ile KDV mükellefiyeti başlamaktadır. Vergi otoritesince ödeme süresi vergi ofisince belrlenir. 1, 3, 5, 10, 15 gün ile 1 ay arasında değişen süreler tespit edilebilir.
Tüketim Vergisi
Sigara, alkol, alkollü içecek, kozmetik ürünleri, cilt ve saç bakım ürünleri, mücevherat, değerli taş, fişek, havaifişek, mazot, gazyağı, otomobil lastiği, ve küçük motorlu otomobil üretim, ithalat veya işlenmesinde taşeronluk yapan kişi ve kuruluşlar yukarıda sayılan vergiya tabi tüketim mallarının satış hasılatı veya hacmi üzerinden tüketim vergisi ödemekle yükümlüdür.
Tüketim vergisi KDV dahil hesaplanmaktadır. Vergi % 3 ile % 50 arasında değişen 25 değişik oranda/miktarda alınmaktadır.
Tahıl veya patatesten elde edilen ispirtolu içecekler ile sigara ve biranın vergisi hem nispi hem maktu hesaplanmaktadır.
Verginin doğması ve ödenmesi KDV ilie aynı şekildedir. Ayrıca ihracatta da tüketim vergisinden muafiyet mevcuttur.
Gümrük Vergisi
Çin’e giren ve çıkan ticari mallardan alınır. Verginin mükellefi ithalatçı veya ihracatçıdır. Verginin matrahını ithalatta CIF ihracatta FOB değeri oluşturur.
Çin gümrük vergisinde iki tür tarife uygulamaktadır. Birincisi genel tarife olup bu tarife Çin ile Mütekabiliyet Anlaşması imzalamamış ülkelerden gelen mallara uygulanır. Diğeri ise tercihli tarife olup bu tür bir anlaşmanın imzalandığı ülkelerden gelen mallara uygulanan ve nispeten daha uygun koşullu tarifedir.
Mükellefler veya mükellef adına hareket eden acentalar gümrük idaresinden ödeme emrini almalarından itibaren 15 gün içerisinde belirtilen bankalara gümrük vergisini yatırmakla sorumludurlar.
İş Vergisi
Ulaştırma, iletişim, finans, posta, haberleşme, inşaat, sigorta eğlence gibi sektörlerde hizmet temini ile maddi olmayan duran varlıkların el değiştirmesi ve Çin sınırları içerisindeki taşınmazların satışından alınan bir vergidir.
İletişim ve ulaştırma sektörlerinde % 3 olan iş vergisi oranı eğlence sektöründe % 20’ye kadar çıkmaktadır. 9 değişik oran mevcuttur. Ödenecek vergi hasılata vergi oranının uygulanması ile bulunur.
Hasılatın elde edildiğinde veya hasılata ait belge alındığında vergi doğar. Ödeme dönemi 5, 10, 15 gün veya 1 ay olarak vergi dairesinde tespit edilebilir.
Gelir ve Kurumlar Vergisi
Yabancı sermayel işletmeler (Foreign Invested Enterprises) gerek Çin-Yabancı Ortak Girişimi (Sino-Foreign Equity Joint Venture) ile Çin-Yabancı Mukavelevi Ortak Girişimi (Sino-Foreign Contractual Joint Venture) gerekse Tümüyle Yabancı Sermayeli İşletmeler (Wholly Foreign-owned Enterprise) Çin’de gelir vergisi mükellefidirler. Bunlar Çin’de yerleşik sayılırlar ve Çin içinden ve dışından elde ettikleri tüm gelirler üzerinden vergi ödemekle mükelleftirler.
Çin ile Türkiye arasında Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması vardır ve uygulanmaktadır.
Çin’de bir tesisi bulunan yabancı sermayeli işletmeler %30 kurumlar vergisi ayrıca üretim ve diğer faaliyetleri, temettüleri, faiz ve kira gelirleri, telif ücretleri ile Çin’deki işleri ile bağlantılı olarak Çin içi ve dışından elde ettikleri diğer tüm gelirleri üzerinden % 3 oranında  yerel gelir vergisi öderler. Çin’de bir tesisi olmayanlar Çin’den eğer kar, faiz, kira veya telif geliri elde etmişlerse veya işletmeleri var ancak Çin’deki faaliyetleri ile bağlantılı bir gelirleri yok ise % 10 oranında gelir vergisine tabidirler.
Çin’de yabancı işletemler kurumlar vergisini yılda bir beyan eder ve üçer aylık dönemler itibariyle peşin öderler. Uygulama Türkiye ile aynıdır. Üçer aylık dönemler itibariyle beyanname verilir, üç ayın bitişini müteakip 15 gün içerisinde de geçici vergi ödenir. Mali yıllık kurumlar vergisi beyannamesi nihai mali raporlar ekinde mali yılın bitmesini müteakip 4 ay sonuna kadar verilir. Mali yılın bitiminden itibaren 5. ay sonunda da mahsuplaşma yapılır.
Çin’de ikametgahı bulunanlar Çin içi ve dışından elde ettikleri gelir üzerinden gelir vergisi öderler. Çin’de ikametgahı olmamakla birlikte bir yıl veya daha fazla süre ile Çin’ede oturanlar da tam mükellef sayılırlar ve tüm gelirleri üzerinden mükelleftirler. Çin’de bir yıldan az kalan ancak yerleşik olmayan bireylerin Çin içinden elde ettikleri gelirleri de vergiye tabidir.
Yabancılar açısından “yerleşik mükellef” Çin’de yerleşik yabancıları kapsar. Bir vergi yılında bir takvim yılı kadar Çin’de ikamet edenler yerleşik sayılır. Yerleşik mükellef veya bilenen adıyla tam mükellefler tüm gelirleri (Çin içi veya dışı) üzerinden vergilendirilerler. Çin vatandaşları doğal olarak tam mükelleftir.
Yerleşik olmayanlar ise Çin’de bir ikametgahı bulunmayan ve bir mali yıl içerisinde 1 takvim yılından az kalanları kapsar. Bunlar da Çin içerisinden elde ettikleri gelir üzerinden gelir vergisi ödemekle yükümlüdürler.

Aylık Vergiye Tabi Gelir (RMB)    Vergi Oranı    Muafiyet (RMB)
1    500    5%    0
2    500-2.000    10%    25
3    2.001-5.000    15%    125
4    5.001-20.000    20%    375
5    20.001-40.000    25%    1.375
6    40.001-60.000    30%    3.375
7    60.001-80.000    35%    6.375
8    80.001-100.000    40%    10.375
9    100.001+    45%    15.375
Gelir vergisi %5 ile % 45 arasında değişen oranlarda alınır. Gelir artışına paralel olarak artan bir vergidir. Aylık gelirin Çinli için 800 RMB, yabancılar için ise 4000 RMB’lik bölümü gelir vergisinden muaftır. Aylık gelir vergisi (AGV) aşağıdaki şekilde hesaplanır:
AGV=Aylık vergiye tabi gelir(x)vergi oranı  (-)muaf olunan tutar
Arsa Değer Artış Vergisi
Kamu taşınmazının kullanım hakkının transferinden doğan gelirlere uygulanan bir vergidir. Vergi salınmadan önce mükellefin yaptığı masrafların düşülmesine izin verilir. Bunlar taşınmazı devralırken yapılan masraflar, taşınmazın geliştirilmesi için yapılan masraflar, transfer esnasında ödenen harçlar ve diğer ücretler ile Maliye Bakanlığınca izin verilen kalemlerdir. Yeni bir taşınmazın kullanım hakkı alınmışsa inşaat giderleri de değer artışından düşülebilmektedir.
Vergi 4 artan oranda uygulanır. Değer artışı düşülebilir masrafların % 50’sini aşmıyorsa vergi oranı % 30, % 50’sini aşıyor ancak % 100’den az ise vergi oranı oran % 40, % 100’ünü aşıyor ancak % 200’ünün altında ise vergi oranı % 50 ve nihayet % 200’ünü aşıyorsa da vergi oranı % 60’a kadar çıkabilmektedir.
Vergi kullanım hakkının devredilmesine ilişkin anlaşmanın imzasından itibaren 7 gün içerisinde ödenmelidir.
Kentsel Emlak Vergisi
Yabancı sermayeli işletmelere veya yabancılara ait tüm gayrımenkulün orjinal değeri üzerinde %10 – %30 kesinti yapıldıktan sonra bulunan meblağa % 1.2 vergi uygulanarak veya kira gelirinden % 12 keserek elde edilir. Yıllık olarak tarh olunup taksitler halinde ödenmektedir.
Damga Vergisi
Alım-satım sözleşmeleri, mimari ve inşaat sözleşmeleri, kira sözleşmeleri, mal taşınması, krediler, taşımaz sigortasına ilişkin sözleşmeler, teknik kontratlar, taşınmaz ünvanında değişikliğe yol açan belgeler ve muhasebe defterleri ile sertifika ve lisanlarda üzerinden maktu ve nispi oranlarda alınır.
Taşıt ve Araç Kullanım Vergisi
Araç ve kamyonların vergisi tonajına göre uygulanırken otomobil vergisi ise koltuk adedi ile sınıfına göre vergilendirilmektedir.
Teşvikler
Çin vergi mevzuatı, yabancı sermayeli işletmelere çok çeşitli teşvikler sağlamaktadır. Bununla birlikte Çin’in DTÖ’ye girişi ile yabancı işletmeler ile yerli işletmeler arasındaki vergi teşvikine yönelik farklılıkların ortadan kaldırılması gerekecektir. Bu çerçevede yabancı işletmelerden alınmayıp yerli işletmelerden alınan kentsel onarım ve imar vergisi gibi vergilerin, yabancı işletmelerden de alınmaya başlanması ve teşvik oranlarının düşürülmesi gündeme gelmiştir. Ancak yapılan açıklamalarda herhangi bir takvim belirtilmemekte, bu düzenlemenin yakın bir gelecekte yapılmasının düşünülmediği ifade edilmektedir. Buna karşın orta ve uzun vadeli projeksiyonlarda yabancı yatırımcılara halihazırda tanınan vergi teşviklerinin azalacağı da dikkate alınmalıdır.
Yabancı sermayeli işletmelere tanınan başlıca kurumlar vergisi teşvikleri aşağıdaki tabloda özetlenmektedir. Düzenleme, söz konusu tabloda yer alan teşviklerden birinden yararlanan işletmenin diğerinden yararlanmamasını gerektirmez.
İşletme Türü    Aranan Şartlar    Teşvik Türü
Üretim odaklı yabancı sermayeli işletme    En az 10 yıl üretim yapacak olması (petrol, doğal gaz ve nadir metallerin üretimi ile iştigal eden işletmelere uygulanmaz)    İlk kara geçiş yılından başlayarak 2 yıl vergi muafiyeti ve takip eden 3 yılda % 50 vergi indirimi
Tarım, ormancılık ve hayvancılıkla iştigal eden yabancı sermayeli işletmeler     En az 10 yıl üretim yapacak olması ve resmi makamların kabul edeceği bölgede bulunması    Yukarıda belirtilen teşviklerin bitiminden itibaren 10 yıl boyunca % 15-30 arasında vergi indirimi
Liman ve iskele inşaatı ile ilgili Çin-yabancı şirket ortaklıkları     En az 15 yıl işletme yapacak olması    İlk kara geçiş yılından başlayarak 5 yıl vergi muafiyeti ve takip eden 5 yılda % 50 vergi indirimi
Yüksek teknoloji ile ilgili Çin-yabancı şirket ortaklıkları     Çin makamlarından “yüksek teknoloji statüsünü haizdir” belgesinin alınması    En az % 10 avantaj sağlayan herhangi bir vergi teşviğinin bitiminden sonra 10 yıl boyunca % 50 vergi indirimi
İhracatçı yabancı sermaye işletmeleri    Üretiminin en az % 70’ini ihraç etmesi    Uygulanan vergi oranında % 50 indirim. Bu indirim asgari vergi tabanı olan % 10’a kadar yapılabilir.
Sermaye mallarını büyük ölçekte üreten veya hammadde üreten yabancı sermayeli işletmeler         Hızlandırılmış amortisman (üretim odaklı yabancı sermaye işletmelerine tanınan vergi tatillerinden yararlanamaz)
Çin’de edindiği en az 5 yıllık karı yine Çin’de yatırıma dönüştüren yabancı sermayeli işletmeler, daha önce ödemiş oldukları gelir vergisinin yeni yatırım miktarı kadar tutarını geri alabilirler.
Ayrıca, ÇHC içerisinde özel vergi avantajı sağlayan bölgeler bulunmaktadır. Bu bölgelerde kurulu işletemeler genel teşviklerinden daha ileri teşviklerden yararlanabilmektedirler. Teşvikler ilk kara geçiş yılından sonra 1-5 yıl vergi tatili ve %15 – %24 oranında uygulanan indirimli vergi oranları gibi uygulamalar olup, her bölgede işletme türüne ve bölgenin türüne göre farkılıklar gösterebilmektedir. Söz konusu bölgelerin türleri aşağıda verilmektedir.
- Özel Ekonomik Bölge/Special Economic Zones (SEZs)
- Ekonomik ve Teknolojik Kalkınma Bölgesi/Economic and Technological Development Zones (ETDZs)
- Yüksek ve Yeni Teknolojili Endüstriyel Kalkınma Bölgeleri/Highly-skilled and New Technology Industry Development Zones (HIDZs)
- Sınır Açık Şehirleri/Border Open Cities (BOCs)
- Kıyı Açık Şehirleri ve Kıyı Açık Ekonomik Bölgeleri/Coastal Open Cities and Coastal Open Economic Zones(COEZs)
- SEZ ve ETDZ kurulmuş olan şehirlerin eski ilçeleri
- Serbest Ticaret Alanları/Bonded Areas or Free Trade Zones
- Geri Kalmış Bölgeler
- hracat İşleme Bölgeler/Export Processing Zones (EPZs)
- Orta ve Batı Çin bölgeleri
İşletme Türü    Bölge Türü    Aranan Şartlar    Teşvik Türü
Yabancı sermayeli işletme    SEZs         Uygulanan vergi oranı % 15
Üretime yönelik yabancı sermayeli işletme    ETDZs, Şanghay Pudong, Suzhou Industrial Park         Uygulanan vergi oranı % 15
Üretime yönelik yabancı sermayeli işletme    COEZs, SEZ ve ETDZ kurulmuş olan şehirlerin eski ilçeleri         Uygulanan vergi oranı % 24
Üretime yönelik yabancı sermayeli işletme    BOCs    Yerel yönetimin onayı    Uygulanan vergi oranı % 24 (yerel makamdan ek teşvikler için bilgi istenmelidir)
Üretime yönelik yabancı sermayeli işletme    COEZs, SEZ ve ETDZ kurulmuş olan şehirlerin eski ilçeleri    -yüksek teknoloji veya    Uygulanan vergi oranı % 15
-30 milyon USD den fazla sermayeli veya
-liman, iskele  inşaatı veya enerji ile ilgili olmak ve yerel yönetimden onay almak

Yabancı bankalar, yabancı ortaklı bankalar veya bölgede kurulu diğer yabancı mali işletmeler    SEZ’ler, yabancı sermayeli mali kurumların tesis edilebileceği diğer eyaletler    - en az 10 yıllık işletme periyodu    - kara geçildiği yıldan itibaren 1 yıl vergi muafiyeti
-yabancı yatırımcıdan gelen ödenmiş sermayenin  en az 10 milyon dolar olması    - müteakip 2 yıl boyunca % 50 vergi indirimi
-yerel vergi idarelerinden onay alınması
Hizmet sektöründe iştigal eden yabancı sermayeli işletmeler    SEZ’ler, Xinglin ve Tayvan Haicang Yatırım Bölgeleri    - en az 10 yıllık işletme periyodu    - kara geçildiği yıldan itibaren 1 yıl vergi muafiyeti
- en az 5 milyon dolar yabancı yatırım    - müteakip 2 yıl boyunca % 50 vergi indirimi
- Özel Bölge vergi makamlarından onay
Yüksek veya yeni teknolojili yabancı sermayeli işletmeler    HIDZ’ler, Pekin Yeni Teknoloji Endüstri Deneme Bölgesi    Yeni veya yüksek teknolojili işletme olarak onaylanması    Uygulanan vergi oranı % 15

Yüksek veya yeni teknolojili yabancı sermayeli işletmeler    HIDZ    - en az 10 yıllık işletme periyodu    - kara geçildiği yıldan itibaren 1 yıl vergi muafiyeti
-yerel vergi idarelerinden onay alınması    - müteakip 2 yıl boyunca % 50 vergi indirimi
Yüksek teknolojili yabancı sermayeli işletmeler    Pekin Yeni Teknoloji  Endüstri Deneme Bölgesi         - faaliyete geçtiği yıldan başlayarak 3 yıl vergi muafiyeti
- müteakip 3 yıl boyunca % 50 vergi indirimi
Yüksek teknolojili yabancı sermayeli işletmeler    Pekin Yeni Teknoloji  Endüstri Deneme Bölgesi    Diğer vergi avantajlarının bitiminden sonraki herhangi bir yıl içinde toplam ürünlerin en az % 40’ının ihracatı    Uygulanan vergi oranı % 10
Yabancı sermayeli işletmeler    Hainan SEZ, Şanghay Pudong    -havalimanı, liman, iskele, demiryolu, karayolu, kömür ocağı, su koruma, vb altyapı projeleri ile iştigal etmek    - kara geçildiği yıldan itibaren 5 yıl vergi muafiyeti
- tarımsal kalkınma alanında 15 yıllık işletme periyodu    - müteakip 5 yıl boyunca % 50 vergi indirimi
- yerel vergi makamlarının onayı
Yabancı sermayeli işletmeler    Şanghay Pudong     altyapı projeleri ile iştigal etmek    Uygulanan vergi oranı % 15

Üretime yönelik yabancı sermayeli işletmeler    Uzak ve az gelişmiş bölgeler    2 yıl vergi muafiyeti ve 3 yıl vergi indirimi    Sonraki 10 yıl boyunca % 15-30 arasında vergi indirimi

Benzer Konular:

1. İsviçre’de şirket kurma aşamaları
2. ANONİM ŞİRKET ,LİMİTED ŞİRKET,KOPERATİF VE ŞAHIS KURULUŞLARI İÇİN YENİ KAYITTA İSTENİLEN EVRAKLAR
3. Dernek kurluşu,Dernek Kurma işlemleri
4. Sosyal güvenlik rehberi
5. YENİ SOSYAL GÜVENLİK REHBERİ 2