5510 SAYILI KANUN KAPSAMINDAKİ 4/b SİGORTALILARI HASTALIK PARASI

I- GİRİŞ

5510 sayılı Sosyal Güvenlik Reform Yasası’nın yürürlük tarihi olan 1 Ekim 2008 tarihinin üzerinden zaman geçtikçe, Reform Yasası ile getirilen yeni hak ve yükümlülükler ile uygulamada ortaya çıkan belirsizlikler de netlik kazanmaya başlamış bulunuyor. Anılan Reform Yasası’nın yürürlük tarihi olan 1 Ekim 2008 tarihinden önce, özellikle kısa vadeli sigorta kollarından sağlanan yardımlar konusunda eski Bağ-Kur sigortalıları (4/b sigortalıları) ile eski SSK sigortalılarının (4/a sigortalıları) eşitlendiği ve Reform Yasasıyla birlikte 4/a ve 4/b sigortalılarının kısa vadeli sigorta kollarından sağlanan yardımlardan eşit olarak faydalanabilecekleri sanılmaktaydı.

Ancak zaman geçtikçe ve 5510 sayılı Kanun’un uygulanmasına yönelik olarak yeni yönetmelikler ve tebliğler yayımlandıkça, kısa vadeli sigorta kollarından sağlanan yardımlar konusunda 4/a ve 4/b sigortalılarının eşit olmadığı ve 4/a sigortalılarının bu konuda daha avantajlı oldukları ortaya çıkmış bulunuyor.

Bu çalışmamızda, kısa vadeli sigorta kollarından sağlanan yardımlardan olan hastalık parasından 4/b kapsamındaki sigortalıların, eski adıyla Bağ-Kur sigortalılarının 1 Ekim 2008 tarihinden sonra da neden yararlanamayacaklarını izah etmeye çalışacağız.

II- 4/b SİGORTALILARININ HASTALIK PARASINDAN YARARLANAMAYACAKLARININ MEVZUATTAKİ YERİ

5510 sayılı Kanun kapsamında sağlanan hastalık parası, kısa vadeli sigorta kollarından sağlanan bir ödenektir. Hastalık parası, yalnızca sigortalının kendisi hastalandığında alınabilecek olup, sigortalılarının hak sahiplerinin hastalanmaları halinde hastalık parası almaları mümkün bulunmamaktadır.

5510 sayılı Kanun’un “Hastalık ve Analık Hali” başlıklı 15. maddesinde; “4. maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalının, iş kazası ve meslek hastalığı dışında kalan ve iş göremezliğine neden olan rahatsızlıklar, hastalık halidir.” ifadesi bulunmaktadır.

Kanun metnindeki hükümlerden de anlaşılacağı üzere, 5510 sayılı Kanun kapsamındaki hastalık hali, 4/a ve 4/b sigortalılarının geçici iş göremezliğine neden olan rahatsızlıklar olarak tanımlanmış olup, 4/c sigortalıları (eski Emekli Sandığı iştirakçileri) 5510 sayılı Kanun’daki kısa vadeli sigorta kollarına ilişkin hükümlere tabi olmadıklarından dolayı(1) haklarında böyle bir tanımlama yapılmamıştır.

Metnini verdiğimiz kanun maddesinde, hastalık halinin bir geçici iş göremezlik hali olduğundan söz edilmektedir. Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin(2) 42. maddesinde geçici iş göremezliğin tanımı; “Geçici iş göremezlik, sigortalının iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hallerinde Kurum’ca yetkilendirilen hekim veya sağlık kurulu raporlarında belirtilen istirahat süresince geçici olarak çalışmama halidir.” şeklinde yapılmıştır. Aynı Yönetmeliğin aynı maddesinde geçici iş göremezlik ödeneğinin tanımı ise, “iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hallerinde Kanunda belirtilen geçici iş göremezlik sürelerinde verilen ödenektir.” şeklinde yapılmıştır.

5510 sayılı Kanun’un “İş Kazası, Meslek Hastalığı, Hastalık ve Analık Sigortasından Sağlanan Haklar” başlıklı 16. maddesine göre, hastalık sigortasından sigortalıya hastalık hallerine bağlı olarak ortaya çıkan iş göremezlik süresince, günlük geçici iş göremezlik ödeneği verilmesi gerekmektedir.

Buraya kadar anlattıklarımızdan, 5510 sayılı Kanun kapsamındaki hastalık halinden ve hastalık halinde sigortalıların geçici iş göremezlik ödeneği alabilmeleri için hangi rahatsızlık durumlarının hastalık hali olarak kabul edilebileceğinden bahsettik. Şimdi ise, makalemizin asıl konusunu oluşturan; hastalık halinde eski Bağ-Kurluların, yeni adıyla 4/b sigortalılarının neden 5510 sayılı Kanun kapsamında hastalık parası alamayacaklarının mevzuattaki dayanağını açıklamaya çalışacağız.

31.05.2006 tarih ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun “Geçici İş Göremezlik Ödeneği” başlıklı 18. maddesinin konumuzla ilgili bölümleri aşağıdaki şekildedir.

“Madde-18: Kurum’ca yetkilendirilen hekim veya sağlık kurullarından istirahat raporu alınmış olması şartıyla;

b) 4. maddenin birinci fıkrasının (a) bendi ile 5. madde kapsamındaki sigortalılardan hastalık sigortasına tabi olanların hastalık sebebiyle iş göremezliğe uğraması halinde, iş göremezliğin başladığı tarihten önceki bir yıl içinde en az doksan gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olması şartıyla geçici iş göremezliğin üçüncü gününden başlamak üzere her gün için, geçici iş göremezlik ödeneği verilir.”

Üstte madde metnini verdiğimiz kanun hükümlerini incelediğimizde, 4. maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalılarının hizmet akdi ile çalışan sigortalılar yani eski adıyla SSK sigortalıları olduğunu görmekteyiz. 5510 sayılı Kanun’un 5. maddesi kapsamındaki sigortalıların ise, bütün sigorta kollarının değil bazı sigorta kollarının uygulanacağı sigortalılar olduğunu görmekteyiz.

Dolaysıyla, Kanun metnindeki ifadeler ve hükümlerden; 5510 sayılı Kanun kapsamındaki hastalık parası imkânından, yalnızca 4. maddenin birinci fıkrasının (a) bendi ile 5. madde kapsamındaki sigortalılardan hastalık sigortasına tabi olanların yararlanabileceklerini ve Bağ-Kurluların yani şimdiki adıyla 4/b sigortalılarının yararlanamayacaklarını söyleyebiliriz.

Eğer, 5510 sayılı Kanun ile hizmet akdi ile çalışan 4/a sigortalılarına ve 5. madde kapsamındaki sigortalılardan hastalık sigortasına tabi olanlara verilmiş olan hastalık parası imkânından kendi nam ve hesabına çalışmalarından dolayı 4/b sigortalısı olan kişiler de (sigortalıların bizzat kendileri) yararlanabilecek olsalardı, bu durumun üstte madde metnini verdiğimiz kanun metni hükümlerinde açıkça yer alması gerekirdi.

Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin 44. maddesindeki; “Geçici iş göremezlik ödeneği; …b) Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi ile 5. maddesi kapsamındaki sigortalılardan hastalık sigortasına tabi olanların, hastalık sebebiyle iş göremezliğe uğramaları hâlinde, iş göremezliğin başladığı tarihten önceki bir yıl içinde en az doksan gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olması şartıyla geçici iş göremezliğin üçüncü gününden başlamak üzere her gün için, verilir.” hükümlerinden de, hastalık parasından 4/b sigortalılarının yararlanamayacakları ve 4/a sigortalılarına verilmiş bu haktan mahrum kaldıkları açıkça görülmektedir.

Ayrıca, Kısa Vadeli Sigorta Kolları Uygulama Tebliği’nin(3) 15. maddesindeki hükümlerden de, hastalanmaları sebebiyle iş göremezliğe uğrayan kişilere (sigortalılara) verilecek olan geçici iş göremezlik ödeneğinden, kendi nam ve hesabına çalışmalarından dolayı 4/b sigortalısı olan esnafların, tüccarların, şirket ortaklarının ve muhtarların (4/b sigortalılarının tamamı) yararlanamayacakları ve ancak bu haktan, hizmet akdi ile çalışan 4/a sigortalıları ve 5. madde kapsamındaki sigortalılardan hastalık sigortasına tabi olanların yararlanabilecekleri açıkça anlaşılmaktadır.

III- SONUÇ

Kısa vadeli sigorta kolları olarak adlandırılan iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık sigortası kollarındaki yardımlardan, 5510 sayılı Reform Yasasıyla birlikte SSK’lılarla beraber Bağ-Kurluların da tamamen faydalanabilecekleri beklenirken, adı geçen Kanun’da bu konuda Bağ-Kurluların aleyhine bir takım kısıtlamaların olduğu görülmektedir.

Bu kısıtlamaları ve farklılıkları kısaca karşılaştırmalı olarak özetleyelim. Şöyle ki; iş kazası geçirildiğinde ve meslek hastalığına yakalanıldığında iş kazası ve meslek hastalığı sigortasından günlük geçici iş göremezlik ödeneği ile sürekli iş göremezlik gelirini, hem 4/a sigortalılarının tamamı, hem de 4/b sigortalılarının tamamı şartları tuttuğunda alabilmektedirler.

Analık sigortasından sigortalı kadına ya da sigortalı olmayan karısının doğum yapması nedeniyle sigortalı erkeğe emzirme ödeneği (süt parası) 4/a ve 4/b kapsamındakilerin tamamına hiçbir ayrım yapılmadan verilmektedir.

Analık sigortasındaki doğumdan önceki ve sonraki sekize haftalık sürede, çoğul gebelik halinde ise doğumdan önceki sekiz haftalık süreye iki haftalık süre ilave edilerek çalışmadıkları her gün için 4/a kapsamındaki kadın sigortalıların tamamına analık sigortasından geçici iş göremezlik ödeneği verilirken, analık halinde verilen bu geçici iş göremezlik ödeneğinden ancak 4/b kapsamındaki muhtar sigortalılar ile gelir vergisi mükellefiyetinden, gelir vergisi muafiyetinden ve çiftçilikten dolayı sigortalı olanlar yararlanabilecek olup, şirket ortaklığından dolayı 4/b sigortalısı olanlar yararlanamayacakladır.

Ayrıca, 5510 sayılı Kanun kapsamındaki 4/a sigortalılarının tamamı hastalandıklarında ister ayaktaki tedavilerinden dolayı isterse yatarak tedavilerinden dolayı sağlık raporu alırlarsa, bunlara hastalık sigortasından günlük geçici iş göremezlik ödeneği ödenirken, esnaflıktan, tüccarlıktan, şirket ortaklığından, muhtarlıktan, çiftçilikten ve her ne sebeple olursa olsun 4/b kapsamında sigortalı olanlar, isterse yatarak tedavi görsünler hastalandıkları süre zarfında maruz kaldıkları iş göremezlikten dolayı sağlık raporları olsa bile hastalık parası (günlük geçici iş göremezlik ödeneği) alamayacaklardır.

Benzer Konular:

1. 5510 SAYILI KANUN
2. 5510 sayılı Kanuna göre Şirket Ortaklarının Sigortalılık durumu
3. 5510 SAYILI YASAYA GÖRE ŞİRKET ORTAKLARININ SİGORTASI
4. 5510 SAYILI YASAYA GÖRE DEFTER VE BELGELERİN İBRAZI
5. 5510 SAYILI KANUNUN 100 ÜNCÜ MADDESİNİN UYGULANMASI